Duurzame landbouw

Het tracébesluit ‘A12/A15 Ressen-Oudbroeken (ViA15)’ is definitief. De A15 in de regio Arnhem mag worden doorgetrokken en de A12 en A15 mogen worden verbreed. Met deze einduitspraak komt een einde aan een lange juridische procedure. In maart 2024 oordeelde de Afdeling bestuursrechtspraak al dat het tracébesluit bijna in orde was, maar dat de minister van Infrastructuur en Waterstaat nog wel een nadere onderbouwing moest geven voor de inzet van het zogenoemde extern salderen. Die nadere motivering kwam in juli 2024. In de einduitspraak van vandaag (2 oktober 2024) komt de Afdeling bestuursrechtspraak tot de conclusie dat deze nadere onderbouwing toereikend is. Daarmee is het tracébesluit na zeven jaar definitief.

Tijdens het debat van de Kamercommissie LVVN op 4 september bleek dat de toekomst van het Nationaal Programma Landelijk Gebied ter discussie staat. Dit kan gevolgen hebben voor het werk van gemeenten, daarom wijzen we de Kamer op wat nog wél kan. Gemeenten zijn benieuwd naar de plannen van het nieuwe kabinet.

Het kabinet stopt met het zogeheten Nationaal Programma Landelijk Gebied (NPLG), zo meldt de NOS op 4 september. Hiermee gooit het plannen in de prullenbak waar twee jaar aan gewerkt is om te komen tot vermindering van de stikstofuitstoot. “Het is een stap in de verkeerde richting als het kabinet het NPLG loslaat. Het verminderen van de uitstoot zou de bouw van woningen en energieprojecten weer mogelijk maken,” zegt Olof van der Gaag, voorzitter Nederlandse Vereniging Duurzame Energie (NVDE). Duurzame energieprojecten die tientallen jaren zullen bijdragen aan vermindering van de CO2– en stikstofuitstoot, kunnen niet gerealiseerd worden, doordat er tijdens de bouw een kleine hoeveelheid stikstof vrijkomt. “Daar moet hoognodig een oplossing voor komen. Energieprojecten moeten van het stikstofslot af. Gelukkig nam de Kamer dit voorjaar een belangrijke motie van de SGP met ruime steun aan. Die vraagt om een juridisch houdbare vrijstelling voor projecten voor energieinfrastructuur en schone energieproductie. Ik hoop dit snel te merken in de praktijk.”

De duurzaamheidskeurmerken vliegen je in de supermarkt om de oren. Voor consumenten verwarrend, maar ook boeren zien door de bomen het bos niet meer. Ze zijn enorm veel tijd kwijt aan het verkrijgen van deze keurmerken. Berent Baris onderzoekt hoe dit beter kan. Niet alleen voor boeren, maar ook voor de natuur.

De Afdeling advisering van de Raad van State heeft op 14 augustus 2024 het advies vastgesteld over de wijziging van de Meststoffenwet in verband met de voorwaarden over de maximale mestproductie in de derogatiebeschikking 2022-2025. Het advies is op 19 augustus 2024 gepubliceerd op de website van de Raad van State. Dit wetsvoorstel is nog door het vorige kabinet aanhangig gemaakt.

Door het Europese voedselsysteem anders in te richten is er 44% minder landbouwgrond nodig, terwijl de uitstoot van broeikasgassen uit de landbouw, zoals CO2 en methaan, drastisch daalt met 70%. Dat is ook mogelijk bij de huidige consumptie van dierlijk eiwit. Als we daarnaast nog minder dierlijk eiwit gaan eten, en vervangen door plantaardig, kan het landgebruik met 60% omlaag en de uitstoot met 81%.

De ministeries van BZK, I&W, LNV en EZK trekken 200 miljoen euro uit om het grootschalig gebruik van biobased bouwmaterialen te stimuleren. Biobased bouwen is een zeer kansrijke methode om de milieu-impact van de landbouw, industrie en de bouw te verlagen. De uitstoot van CO2 is lager en er zijn minder niet-hernieuwbare grondstoffen nodig, omdat materialen steeds weer aangroeien. De Nationale Aanpak Biobased Bouwen (NABB) moet leiden tot een nieuwe nationale markt voor de grootschalige teelt, verwerking en toepassing van biobased bouwmaterialen. Dit geeft boeren perspectief op een duurzaam verdienmodel, terwijl bouwers over voldoende duurzame materialen kunnen beschikken. Daarnaast draagt het bij aan een circulaire economie.

Om de ambitieuze overheidsdoelen voor het landelijke gebied te halen, wordt verwacht dat veel agrariërs hun bedrijfsvoering ingrijpend en integraal gaan verduurzamen. Onderzoekers van Wageningen Environmental Research hebben in beeld gebracht wat de bijdrage van publieke financieringsregelingen hieraan is. Zij concluderen dat op dit moment de financieringsregelingen belangrijk zijn voor omschakeling van een klein aantal koplopers en pioniers. Die nieuwe bedrijfsvoering van koplopers en pioniers dient als voorbeeld voor andere ondernemers. Om op de lange termijn (veel) meer ondernemers te laten investeren in omschakeling moeten twee belangrijke belemmeringen voor ondernemers nog worden opgelost: onvoldoende marge op de producten om de kosten voor verduurzaming te dekken en onvoldoende zekerheid over toekomstig beleid en regelgeving.

Nederland staat voor een grote uitdaging: hoe kunnen we voldoen aan de eisen van landbouw, woningbouw, infrastructuur, natuurbehoud en economische groei, terwijl we tegelijkertijd streven naar duurzame energieopwekking en dit juist om meer ruimte vraagt? Daarom moeten we zorgvuldig kiezen waar en hoe we ruimte bieden aan grootschalige opwek van duurzame energie. Centraal staat de voorkeursvolgorde voor de plaatsing van zonnepanelen, met als mantra: ‘Nee tenzij’ voor zonnepanelen op landbouw- en natuurgronden.