Duurzame landbouw

De duurzaamheidskeurmerken vliegen je in de supermarkt om de oren. Voor consumenten verwarrend, maar ook boeren zien door de bomen het bos niet meer. Ze zijn enorm veel tijd kwijt aan het verkrijgen van deze keurmerken. Berent Baris onderzoekt hoe dit beter kan. Niet alleen voor boeren, maar ook voor de natuur.

De Afdeling advisering van de Raad van State heeft op 14 augustus 2024 het advies vastgesteld over de wijziging van de Meststoffenwet in verband met de voorwaarden over de maximale mestproductie in de derogatiebeschikking 2022-2025. Het advies is op 19 augustus 2024 gepubliceerd op de website van de Raad van State. Dit wetsvoorstel is nog door het vorige kabinet aanhangig gemaakt.

Door het Europese voedselsysteem anders in te richten is er 44% minder landbouwgrond nodig, terwijl de uitstoot van broeikasgassen uit de landbouw, zoals CO2 en methaan, drastisch daalt met 70%. Dat is ook mogelijk bij de huidige consumptie van dierlijk eiwit. Als we daarnaast nog minder dierlijk eiwit gaan eten, en vervangen door plantaardig, kan het landgebruik met 60% omlaag en de uitstoot met 81%.

“Greenpeace verliest kort geding tegen de staat over snellere stikstofreductie” kopte NRC op 6 juni 2024. De Volkskrant kopte op dezelfde dag: “Greenpeace verliest kort geding over stikstofbeleid: staat hoeft voorlopig geen extra maatregelen te nemen.” Nog los van de vraag of rechtspraak een kwestie zou moeten zijn van winnen of verliezen, is het bij bestudering van de uitspraak de vraag of het wel Greenpeace is die aan het kortste eind trekt.

Minister Van der Wal voor Natuur en Stikstof versoepelde de stikstofregels voor Schiphol, schreef NRC. De hoogste stikstofambtenaar zou dit hebben afgeraden. In antwoord op Kamervragen ontkent de minister dat de luchthaven een uitzonderingspositie had en dat het advies van de ambtenaar werd genegeerd.

Vijf jaar geleden ging een streep door het Programma Aanpak Stikstof (PAS). Uit een recente uitspraak van de Afdeling bestuursrechtspraak blijkt dat PAS-melders daar nog steeds de zure vruchten van plukken. Juuk Hulshof neemt je mee in deze actualiteit en blikt terug op 5 jaar zonder PAS.

De ministeries van BZK, I&W, LNV en EZK trekken 200 miljoen euro uit om het grootschalig gebruik van biobased bouwmaterialen te stimuleren. Biobased bouwen is een zeer kansrijke methode om de milieu-impact van de landbouw, industrie en de bouw te verlagen. De uitstoot van CO2 is lager en er zijn minder niet-hernieuwbare grondstoffen nodig, omdat materialen steeds weer aangroeien. De Nationale Aanpak Biobased Bouwen (NABB) moet leiden tot een nieuwe nationale markt voor de grootschalige teelt, verwerking en toepassing van biobased bouwmaterialen. Dit geeft boeren perspectief op een duurzaam verdienmodel, terwijl bouwers over voldoende duurzame materialen kunnen beschikken. Daarnaast draagt het bij aan een circulaire economie.

Nederland staat voor een grote uitdaging: hoe kunnen we voldoen aan de eisen van landbouw, woningbouw, infrastructuur, natuurbehoud en economische groei, terwijl we tegelijkertijd streven naar duurzame energieopwekking en dit juist om meer ruimte vraagt? Daarom moeten we zorgvuldig kiezen waar en hoe we ruimte bieden aan grootschalige opwek van duurzame energie. Centraal staat de voorkeursvolgorde voor de plaatsing van zonnepanelen, met als mantra: ‘Nee tenzij’ voor zonnepanelen op landbouw- en natuurgronden.

Om de ambitieuze overheidsdoelen voor het landelijke gebied te halen, wordt verwacht dat veel agrariërs hun bedrijfsvoering ingrijpend en integraal gaan verduurzamen. Onderzoekers van Wageningen Environmental Research hebben in beeld gebracht wat de bijdrage van publieke financieringsregelingen hieraan is. Zij concluderen dat op dit moment de financieringsregelingen belangrijk zijn voor omschakeling van een klein aantal koplopers en pioniers. Die nieuwe bedrijfsvoering van koplopers en pioniers dient als voorbeeld voor andere ondernemers. Om op de lange termijn (veel) meer ondernemers te laten investeren in omschakeling moeten twee belangrijke belemmeringen voor ondernemers nog worden opgelost: onvoldoende marge op de producten om de kosten voor verduurzaming te dekken en onvoldoende zekerheid over toekomstig beleid en regelgeving.