Circulaire economie

Op 8 mei 2024 verscheen in het EU-publicatieblad de vierde herziening van de Energy Performance of Buildings Directive (EPBD-richtlijn). De EPBD-richtlijn is de belangrijkste Europese richtlijn voor het duurzaam (ver)bouwen en het verbeteren van de energieprestatie van gebouwen, waarbij het doel is om het energiegebruik van gebouwen terug te dringen. Een belangrijk onderdeel van de herziening van de EPBD-richtlijn is de wijziging van de op dit moment geldende eisen voor Bijna Energieneutrale Gebouwen (BENG) naar de norm van de zero-emission building (ZEB). De vierde herziening van de EPBD-richtlijn (EPBD IV) heeft ingrijpende gevolgen voor zowel bestaande bouw als nieuwbouw. In dit blogbericht bespreken wij eerst kort de huidige BENG-eisen en vervolgens enkele in het oog springende wijzigingen met betrekking tot de EPBD IV, waaronder de betekenis van de ZEB.

Met de langdurige opslag van biogene koolstof koop je als maatschappij tijd om technologische en maatschappelijke oplossingen te ontwikkelen voor klimaatverandering. Veel tijd. Door op deze manier als het ware CO2 op te slaan in biobased bouwmaterialen kan de vertraagknop wel tot 75 jaar of langer worden ingedrukt. Martien van den Oever, onderzoeker bij Wageningen University & Research (WUR) legt uit hoe dat werkt: “Doordat bomen en gewassen tijdens de groei recentelijk CO2 hebben opgenomen uit de atmosfeer, is er tijdens de levensduur van biobased bouwmaterialen minder CO2 in de atmosfeer. Dit verlaagt het broeikaseffect, en vertraagt daarmee de klimaatverandering.”

Schaalvergroting van de biobased sector komt in Nederland nog niet echt van de grond. Wat is nodig om dat te veranderen? En waar liggen de kansen? PONT interviewde Jan Willem van de Groep. “We hebben 150.000 hectare landbouwgrond nodig, om de hele bouwsector te dekken in de in de behoefte aan vezels. In Nederland is er 1,8 miljoen hectare landbouwgrond.”

Zonder nieuw beleid ligt het gebruik van grondstoffen in 60 procent hoger in 2060 dan nu. Om doelen rond klimaat, biodiversiteit en vervuiling te halen is het belangrijk deze groei te beperken. Dit kan met maatregelen gericht op een circulaire economie voor mobiliteit, wonen, energie en voedsel. Dit is de hoofdconclusie van de Global Resources Outlook van het International Resource Panel van de Verenigde Naties (UNEP-IRP), waaraan verschillende onderzoekers van het PBL hebben meegeschreven.

Op 17 november 2023 bereikten onderhandelaars van de Raad en het Europees Parlement een voorlopig politiek akkoord om de Europese Verordening voor de overbrenging van afvalstoffen[1] (“EVOA”) te actualiseren.

Een nieuw rapport van de North Seas Energy Cooperation (NSEC) roept op tot onmiddellijke actie bij het ontwikkelen van nieuwe haveninfrastructuur en het upgraden van bestaande havenfaciliteiten. Uit het onderzoek blijkt dat het gezamenlijke offshore winddoel van de negen NSEC-landen voor 2030 anders waarschijnlijk niet zal worden bereikt. De North Seas Offshore Wind Port Study had als doel de behoeften aan infrastructuur voor offshore windhavens in de Noordzeelanden te analyseren, zowel op politiek als op technisch niveau.

De ministeries van BZK, I&W, LNV en EZK trekken 200 miljoen euro uit om het grootschalig gebruik van biobased bouwmaterialen te stimuleren. Biobased bouwen is een zeer kansrijke methode om de milieu-impact van de landbouw, industrie en de bouw te verlagen. De uitstoot van CO2 is lager en er zijn minder niet-hernieuwbare grondstoffen nodig, omdat materialen steeds weer aangroeien. De Nationale Aanpak Biobased Bouwen (NABB) moet leiden tot een nieuwe nationale markt voor de grootschalige teelt, verwerking en toepassing van biobased bouwmaterialen. Dit geeft boeren perspectief op een duurzaam verdienmodel, terwijl bouwers over voldoende duurzame materialen kunnen beschikken. Daarnaast draagt het bij aan een circulaire economie.

De Wetenschappelijke Klimaatraad heeft het Werkprogramma 2024-2025 opgesteld. In het programma staan de adviestrajecten waar de WKR de komende tijd aan werkt. De Minister van Klimaat en Groene Groei heeft het Werkprogramma op 26 september naar de Tweede Kamer gestuurd.

Het PBL heeft in kaart gebracht in hoeverre Nederland de leefomgevingsdoelen uit de Nationale Omgevingsvisie weet te bereiken. Op het vlak van verstedelijking, economie en mobiliteit zijn positieve ontwikkelingen te zien; zo vindt de laatste tien jaar rond de 60 procent van de woningbouw plaats binnen bestaand bebouwd gebied. De indicatoren op het gebied van duurzaamheid – energietransitie en circulaire economie, natuur- en waterkwaliteit, en milieukwaliteit – tonen weinig vooruitgang. Dit constateert het PBL in de tweejaarlijkse Monitor Nationale Omgevingsvisie. De resultaten van de Monitor NOVI zijn sterk in lijn met eerdere jaren.