Wonen

Het verbeteren van de kwaliteit van de leefomgeving op het vlak van wonen, klimaat, energie, natuur en landbouw stagneert. Dit zijn urgente leefomgevingsopgaven voor het nieuwe kabinet. In twee gelijktijdig uitgebrachte publicaties, de ‘Balans van de Leefomgeving’ en ‘Keuzes voor de Leefomgeving’, schetst het PBL de grote leefomgevingsdossiers én geeft het verschillende keuzes voor beleid.

Door klimaatverandering wordt het weer steeds extremer. We krijgen vaker te maken met hitte, droogte, wateroverlast en overstromingen. Denk aan de bosbranden in Zuid-Europa, de extreme regenval afgelopen juli in delen van ons land, en de natuurbranden dit voorjaar nabij Drunen en Ede. Dit heeft grote gevolgen voor de leefbaarheid van onze steden, dorpen en landschap. Maar daar waar uitdagingen zijn, liggen ook kansen. In ons werk zien we vaak prachtige plekken waar natuur, water en beleving hand in hand gaan met oplossingen voor het veranderende klimaat. In dit artikel nemen we je mee hoe klimaatadaptatie en recreatie elkaar kunnen versterken met actuele voorbeelden en hulpmiddelen om hier zelf vorm aan te geven.

De Nederlandse krijgsmacht staat voor een forse uitbreiding. In een tijd van toenemende geopolitieke spanningen en internationale afspraken, zoals de NAVO-norm, groeit de behoefte aan oefenterreinen, kazernes en logistieke infrastructuur. Defensie concludeert dan ook in haar jaarverslag: “Door de veranderde (geo)politieke omstandigheden zijn er gewijzigde behoeften, waaronder een grotere vraag naar vastgoed.” Door deze ruimtevraag wil het Ministerie van Defensie steeds vaker gronden van particulieren en agrariërs verwerven, wat kan leiden tot een toename van onteigeningsprocedures. Wat betekent dit juridisch?

Er moeten ambitieuze en duidelijke keuzes worden gemaakt om de overgang te versnellen naar een klimaatbestendige toekomst. Dat schrijft de Wetenschappelijke Klimaatraad (WKR) in het nieuwe adviesrapport Meeveranderen met het klimaat. We zullen op sommige plekken de ruimte anders moeten gaan gebruiken. En de rol van burgers en bedrijven zal steeds groter worden. Een van de adviezen van de WKR: maak informatie over klimaatrisico’s van woningen en andere gebouwen openbaar.

Om klimaatbestendig en weerbaar te worden en te blijven, zullen we moeten meeveranderen met het klimaat. Nederland staat internationaal bekend om haar innovatieve oplossingen die mensen beschermen tegen het water. Maar het klimaat verandert snel: meer hitte, meer droogte en meer water in onverwachte hoeveelheden en uit onverwachte hoek. En soms doen problemen zich tegelijk voor en versterken ze elkaar. Er zijn ruimtelijke en maatschappelijke keuzes nodig. Dat is de belangrijkste boodschap van de WKR in het advies “Meeveranderen met het klimaat. Ruimtelijke en maatschappelijke keuzes voor klimaatadaptatie.”

De afgelopen jaren is het aantal dakloze mensen in Nederland flink gestegen. Uit een recente schatting van het CBS waren er in Nederland op 1 januari 2024 ruim 33.000 mensen dakloos – dat zijn er 2.400 duizend meer dan het jaar ervoor, en zelfs 6.400 duizend meer dan in 2022. In deze serie gaan we in gesprek met deskundigen uit verschillende velden over wat er nodig is om dakloosheid in Nederland terug te dringen. Voor het eerste artikel uit deze reeks sprak PONT met Nanda Lamme, strategisch adviseur sociaal domein bij de gemeente Utrecht.

De huidige normen voor groen schieten tekort en bieden geen antwoord op uitdagingen voor het klimaat, de biodiversiteit en gezondheid. Ook is er onvoldoende aandacht voor de kwaliteit van het groen. Dat blijkt uit onderzoek in opdracht van Natuur & Milieu, Vogelbescherming Nederland, ANWB en Staatsbosbeheer naar de tien groennormen die op dit moment gebruikt worden door de steden.

De Europese Commissie heeft, in verband met de energietransitie en de ambitie om een volledige circulaire economie in 2050 tot stand te brengen, regels vastgesteld voor de verduurzaming van gebouwen. Deze regels zijn vastgelegd in de Energy Performance of Buildings Directive, afgekort “EPBD”. Inmiddels is de EPBD op 24 april 2024 weer verder aangescherpt en is er een vierde versie tot stand gekomen, oftewel de “EPBD IV”. Deze regels staan voor de lidstaten van de Europese Unie in rang boven regels van de nationaal recht. De Nederlandse overheid voert de EPBD door in de nationale wetgeving, hoofdzakelijk door het Besluit bouwwerken leefomgeving en het Besluit kwaliteit leefomgeving aan de EPBD IV aan te passen. In deze blog zullen enkele aspecten van deze EPBD IV in grote lijnen nader worden belicht. Voor de praktijk zijn uiteraard ook de details van de EPBD en natuurlijk ook de uitzonderingen van belang, waarvoor de EPBD zelf zal moeten worden geraadpleegd.

De leefomgeving waar mensen wonen heeft grote invloed op hun gezondheid. Het RIVM maakte met TNO een instrument om meer inzicht te krijgen in hoe gezond de leefomgeving is. Dit instrument geeft een beeld van bijvoorbeeld ruimte voor bewegen, groen en voorzieningen in de buurt. Maar ook van luchtkwaliteit, geluid en veiligheid. Dit instrument is voor mensen die werken aan een gezonde leefomgeving in dorpen en steden. Zij kunnen hiermee heel concreet keuzes maken die goed zijn voor de gezondheid van de bewoners op die specifieke plekken.