Preventie en gezondheid

Ja, maar dat vraagt om een stevige koerswijziging. Simone Onrust, Senior wetenschappelijk medewerker, is duidelijk: “Te vaak wordt er nog geïnvesteerd in preventie-activiteiten zonder enige onderbouwing, waarvan beleidsmakers dénken dat ze werken. Dat is zonde, want er is veel kennis over wat wel en niet werkt.” Met de almaar stijgende zorgkosten, is het volgens Simone nu belangrijker dan ooit om te kiezen voor een preventie-aanpak waarvan bewezen is dat die gezondheidswinst oplevert.

De zorg is aan het veranderen en dat is ook nodig want verder doorgroeien op de oude voet is niet haalbaar. Personele krapte, een stijgende zorgvraag en oplopende kosten, de ecologische footprint die de zorg veroorzaakt. Het zijn allemaal problemen die je niet oplost met meer van hetzelfde.

Huisartsen, praktijkondersteuners en ziekenhuizen helpen mensen steeds vaker en beter bij stoppen met roken en tegen overgewicht. Dat doen ze samen met andere organisaties in de zorg en met lokale organisaties. Maar het kan nog beter. Niet iedereen krijgt de ondersteuning die nodig is om gezonder te leven. Er is meer aandacht voor kwetsbare mensen nodig. Daarvoor moeten zorgverleners ook beter zicht krijgen op wat er allemaal aan aanbod in hun regio is. Nog meer samenwerking tussen alle organisaties is daarvoor nodig.

Doelen om overgewicht te verminderen worden waarschijnlijk niet gehaald. Dus is het mogelijk tijd voor zwaarder geschut: het verbieden van fastfoodrestaurants. Een belangrijk argument hierbij is het voorzorgsbeginsel. Wat houdt dit in en wat kunnen gemeenten eraan hebben? Julia Vos en Tessel Kans van Schuttelaar & Partners leggen het uit in deze uitgebreide analyse.

Vanaf 2025 wordt het ‘verkennend gesprek’ vergoed uit het basispakket van de zorgverzekering voor mensen met psychische klachten die ook andere problemen hebben, zoals schulden of eenzaamheid. Dit concludeert Zorginstituut Nederland in een standpunt. Bij twijfel over de aanpak van psychische klachten, kan de huisarts met een verkennend gesprek vroegtijdig de hulp inroepen van experts uit de geestelijke gezondheidszorg (ggz), het sociaal domein en ervaringsdeskundigen. De verwachting is dat cliënten zo eerder op de juiste plek geholpen worden en dat de wachtlijsten in de ggz verminderen.

In de Nederlandse jeugdhulp is een verschuiving gaande richting het 'voorveld'. Deze beweging, gericht op preventie en het vroegtijdig signaleren van problematiek door scholen, sportclubs, scoutinggroepen etc., belooft een proactieve aanpak waarbij duurdere zorg mogelijk vermeden kan worden.

Volgend jaar is € 109 miljard beschikbaar voor de zorg. Het kabinet gaat in 2025 aan de slag om de zorg voor alle Nederlanders, van jong tot oud, toegankelijker en gelijkwaardiger te maken. Het kabinet wil dat mensen zo lang mogelijk in goede gezondheid leven en dat ieder individu de mogelijkheid heeft om (mentaal) gezond en fit te zijn en te blijven.

Wat voor rol kunnen de regionale Gemeentelijke Gezondheidsdiensten (GGD’en) spelen als de leefomgeving voor gezondheidsrisico’s zorgt. Bijvoorbeeld in Groningen (aardbevingen of de angst daarvoor), IJmond (luchtverontreiniging door Tata Steel) of Zuid-Holland Zuid (pfas-uitstoot door Chemours). De GGD’en kunnen meer ruimte krijgen en zelf ook nemen.

Recentelijk verscheen bijna onopgemerkt een rapport over het landelijk kwaliteitskader effectieve interventies voor preventie van jeugdcriminaliteit (auteurs: hoogleraren Hendriks en Stams van de UvA). Het rapport is vooral geschreven voor beleidsmakers en met name gemeenten. In het rapport wordt aangegeven dat er veel verschillende interventies zijn die in de regel maar een beperkte effectiviteit hebben en daarom vind je verspreid door het rapport ook vaak de aanbeveling ‘minder is vaak beter’ (‘less is more’).