Burgerbetrokkenheid

De Week van de Rechtsstaat is afgelopen dinsdag van start gegaan. De AP organiseerde een bijeenkomst om de toekomst van de rechtsstaat en kunstmatige intelligentie te bespreken. In dit kader gaf raadsheer Manuella van der Put een lezing over de mogelijke rol van kunstmatige intelligentie (AI) bij de rechterlijke oordeelsvorming.

Na een lange tijd van versobering en afbraak, heeft de Tweede Kamer in 2022 besloten dat het tijd was voor herstel van de bibliotheek. Niet in de oude versie als lokaal met boeken om te lenen, maar in een nieuw jasje. Als openbare huiskamer waar kennis, verhalen, ontmoeting en andere perspectieve onder handbereik liggen om zo voor alle inwoners van een gemeente iets te kunnen betekenen. De nieuwe bibliotheek moet daarom voor iedereen toegankelijk te zijn.

Onlangs kondigde de Europese Commissie een onderzoek naar Meta aan. Het moederbedrijf van Instagram en Facebook zou zich niet (genoeg) aan de nieuwe Europese platformwet houden die de democratie moet beschermen in aanloop naar de Europese verkiezingen. We zijn blij om onze overheden in actie te zien, nadat ze veel te lang geloofd hebben dat de platformen hun eigen tuintjes zouden schoonvegen. Maar is het op tijd, en is het genoeg?

De Digital Services Act (Verordening 2022/2065, DSA) is van kracht geworden op 17 februari 2024. Vorige week, op 3 april 2024, heeft de minister van Economische Zaken en Klimaatbeleid, Adriaansens, een wetgevingsvoorstel voor een DSA-implementatiewet (Uitvoeringswet digitaledienstenverordening) ingediend bij de Tweede Kamer. Gisteren, op 10 april 2024, werd het voorstel als niet-controversieel verklaard, waardoor het door de Tweede Kamer behandeld kan worden voor de installatie van een nieuwe regering. Het artikel gaat verder in het Engels.

Recent bracht de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR) een rapport uit over de noodzaak om mensen meer grip te geven op hun eigen leven. Daarbij wordt terecht hard uitgehaald naar de Omgevingswet die gebaseerd is op laissez faire en het recht van de sterkste. Dat gaat volgens de raad allereerst over de projectontwikkelaars en ander groot geld maar ook over de zogeheten participatie-elite: mensen die wel hun weg in de bureaucratie en participatietrajecten weten te vinden waar anderen dat niet lukt. De hamvraag is hoe je ‘de gewone burger’ die grip meer dan nu geeft en hoe je bij de komende invoering van de Omgevingswet voorkomt dat we nog verder van dit ideaal vandaan raken.

Ineens een windmolen in je achtertuin? De energietransitie wordt niet door iedereen als eerlijk gezien. Omwonenden moeten beter betrokken worden, betoogt Emma ter Mors, sociaal psycholoog. Als onderzoeker richt ze zich op het identificeren van factoren die de publieke acceptatie van energie-technologieën beïnvloeden. Is inspraak soms niet een wassen neus?

Het nieuwe kabinet moet meer doen om Nederland digitaal veiliger te maken. De huidige inspanningen en investeringen voor cybersecurity zijn niet genoeg om de groeiende digitale dreigingen vanuit statelijke actoren en cybercriminelen het hoofd te bieden. Dat vormt een gevaar voor de nationale veiligheid van ons land en zet onze vrijheid, democratie en welvaart steeds meer onder druk. Dat schrijft de Cyber Security Raad (CSR) in een brief aan de informateur (1).

Bijna de helft van de Nederlanders (43%) vindt dat de overheid onvoldoende naar burgers luistert en bijna 60% vindt dat de politiek onvoldoende opkomt voor mensen zoals zij. Daardoor is het vertrouwen van mensen in de politiek laag. Mensen verwachten van politici dat zij weten wat er speelt en bij het maken van keuzes laten zien dat ze verschillende belangen afwegen. Politici zouden volgens burgers beter kunnen weten wat er speelt door meer het land in te gaan en door inspraak te organiseren. Dit zijn de conclusies uit nieuw onderzoek van het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) dat vandaag verschijnt.

Het wetsvoorstel ‘Wet versterking participatie op decentraal niveau’ gaat overheden verplichten om meer duidelijkheid te geven over participatie. Samen met de VNG heeft Berenschot een handreiking opgesteld om overheden op weg te helpen.