De AI Act is nu van kracht: voldoet uw organisatie er al aan?

Uit het Berenschot AI-Trendonderzoek 2025 blijkt dat 90% van de 500 respondenten verwacht dat het gebruik van AI in werkprocessen de komende jaren alleen maar toeneemt. De noodzaak voor organisaties om te investeren in digitale veiligheid en de risico’s van AI te minimaliseren wordt daarmee steeds groter.

Opvallend is echter dat het merendeel nog geen beleid heeft ontwikkeld om medewerkers voldoende bewust te maken van bijvoorbeeld de werking, ethische implicaties en hoogrisicofactoren van de AI-systemen die zij gebruiken en/of aanbieden. Dit terwijl het onderhouden van bewustzijn en het op peil houden van het kennisniveau – AI-geletterdheid – sinds februari 2025 verplicht is onder Artikel 4 van de AI-verordening.

Voor elke organisatie anders

AI-geletterdheid verwijst naar het benodigde bewustzijn, kennis en vaardigheden om kunstmatige intelligentie (AI) te begrijpen, op verantwoorde wijze toe te passen en te controleren. Denk aan basiskennis van begrippen zoals algoritmes, neurale netwerken, taalmodellen en dataverzameling. Of aan praktische vaardigheden waaronder kritisch kunnen reflecteren op de AI-uitvoer, risico’s zoals bias kunnen herkennen en weten welke menselijke ingrepen er nodig zijn in een AI-systeem.

Punt is dat AI-geletterdheid voor elke organisatie iets anders kan betekenen. AI-geletterdheid is namelijk in grote mate afhankelijk van de context. Zo raakt de AI Act gebruikers, ontwikkelaars, eindverantwoordelijken binnen de organisatie, maar ook stakeholders van AI-systemen. Desondanks is iedere Europese (en Nederlandse) organisatie verplicht verantwoordelijkheid te nemen voor het vormgeven van passend beleid, trainingen en opleidingen om de AI-geletterdheid van medewerkers op niveau te brengen.

Concreet voorbeeld

Waar en hoe uw organisatie moet werken aan AI-geletterdheid, is afhankelijk van bijvoorbeeld de context waarin medewerkers AI-systemen gebruiken, hoe vaak dat gebeurt en door wie. Ook de al aanwezige kennis en vaardigheden van medewerkers en hun rol binnen de organisatie spelen mee.

Concreet betekent dit voor taalmodellen zoals ChatGPT dat gebruikers begrijpen hoe dergelijke systemen taal genereren, welke rol trainingsdata hierin vervullen en waarom transparantie en herleidbaarheid van de output vaak beperkt zijn. Ook inzicht in de beperkingen van AI is onderdeel van AI-geletterdheid, zoals bij het onderscheiden van feit en fictie. Wanneer medewerkers werken met geavanceerdere en complexere AI-systemen, bijvoorbeeld voor de opsporing van fraude, dan dienen zij ook op een veel hoger niveau AI-geletterdheid te zijn.

Welke stappen moet u nu zetten?

Het doel van Artikel 4 van de AI-verordening is dat elke organisatie bepaalt wat een passend kennisniveau is én ervoor zorgt dat alle medewerkers aan dat niveau voldoen. De Autoriteit Persoonsgegevens, coördinerend algoritmetoezichthouder in Nederland, adviseert organisaties dan ook om direct aan de slag te gaan met AI-geletterdheid om risico’s te verkleinen. Daarbij dienen maatregelen rondom AI-geletterdheid structureel van aard te zijn. Eenmalige ingrepen of leerinterventies zijn een goed startpunt, maar onvoldoende op lange termijn.

Wanneer hebt u nu de basis op orde? Zodra helder is:

1. welke AI-systemen uw organisatie gebruikt,

2. welke kennis en vaardigheden daarvoor nodig zijn en

3. hoe u uw medewerkers opleidt tot het gewenste niveau van AI-geletterdheid.

Daarna is het zaak dit proces continu te monitoren, verbeteren en ook te revalueren. Dus: zijn uw medewerkers voldoende op de hoogte van de nieuwste ontwikkelingen rondom AI en past het opleidingsprogramma nog bij de doelstellingen van uw organisatie?

Lees hier de originele versie van het artikel op de website van Berenschot