Tussen feit en fictie: wat zal AI betekenen voor de toekomst van juridisch werk?

Waar gaat uw boek over en wat zegt het over de behoeften van de EU om op het gebied van AI-regulering en beleid voorop te lopen?

“Het boek speelt zich af in 2038 omdat ik wilde dat de technologische sprong geloofwaardig zou zijn. In onze huidige realiteit werkt Silicon Valley aan wat ze "oplossingen voor de dood" noemen. Hier proberen ze om de dood te overwinnen door de inzet van technologie. Dit omvat twee onderzoekpijlers. Enerzijds onderzoeken ze hoe ze mensen langer in leven kunnen houden met door AI ontworpen medicijnen. We weten echter allemaal dat het menselijk lichaam op een gegeven moment niet meer functioneel zal zijn. Dus zijn er ook mensen, zeker zeer rijke mensen, die proberen het idee van de dood te weerstaan. Ze kijken naar transhumanistische oplossingen om 'de persoon' over te brengen naar een stuk software dat voor altijd zal leven. Daar komt de titel van het boek vandaan.

Een van de grote discussiepunten in het boek is wie zich deze technologie zou kunnen veroorloven, als ze in onze realiteit beschikbaar was? Ik denk niet dat het dezelfde kosten zou hebben als een Uber, toch? Als het 5 of 10 miljoen euro of wat dan ook is, zal het alleen beschikbaar zijn voor een kleine niche van extreem rijke mensen. Ik zie in dit opzicht een verschil tussen het Amerikaanse en het Europese ethos. Europa zou er zeker naar streven om deze technologie te reguleren met een humanistische benadering, zodat het een positieve invloed heeft op het leven van mensen in plaats van ongelijkheden te verergeren. En ik denk dat de drijvende kracht achter de AI-verordening van de Europese Unie en vergelijkbare wetgeving dit punt illustreert.”

De Europese 'AI-verordening' bouwt voort op een zogenaamde 'risicogebaseerde aanpak', wat betekent dat het niveau van risico dat aan een bepaalde toepassing van AI is verbonden, strengere eisen voor markttoegang zal rechtvaardigen. Kun je hierop reflecteren met in gedachten de parallellen met de technologie die u in uw boek beschrijft?

“De AI-toepassingen in 'Forever' hebben zowel voordelen als problemen. Het eerste wat ertoe doet, is het definiëren van wat deze problemen zijn. Dat is een kwestie van perspectief en dat probeer ik te bespreken in het boek. Wat betreft de EU AI-verordening kan ik nu al zeggen dat de consideransen waarin de risicogebaseerde benadering wordt beschreven, een goede theoretische basis bieden voor de wetgeving. We zullen natuurlijk moeten zien hoe de wet wordt in de praktijk uitgevoerd. Om een parallel te trekken met de Canadese ervaring met AI-regelgeving, kan ik echter zeggen dat bepaalde terminologische aanpassingen de effectiviteit van de Europese tegenhanger ten goede zouden komen. De Canadese AI en Data Act verwijst bijvoorbeeld naar 'hoogimpact' AI-toepassingen, in plaats van 'hoogrisico'. Ik denk dat dat een betere formulering is. De levensverlengende technologie in het boek, of bijvoorbeeld de grote taalmodellen die journalisten vervangen, houden misschien geen hoog risico in de strikte zin van het woord in. Toch zouden deze toepassingen zeker een grote maatschappelijke impact hebben. Hetzelfde geldt voor bepaalde vormen van geavanceerde generatieve AI.”

Laten we ons even richten op het juridische veld en het beroep van jurist. Er is al een groeiende markt voor automatisering in de juridische praktijk, van het opstellen van documenten tot procesvoering. Waar ziet u dit naartoe gaan?

“Ik heb een artikel geschreven en gepubliceerd op LinkedIn over hoe machines waarschijnlijk zullen mensen vervangen (1). Mijn conclusie is dat AI hoog-cognitieve banen veel sneller zal vervangen dan handenarbeid. Het zal dus heel lang duren voordat we robots loodgieters- en elektriciensbanen zien overnemen. Anderzijds is hoog cognitieve arbeid juist wat machines goed uitvoeren. Dit geldt voor het werk van juristen, die taken met een hoog cognitief vermogen hebben. We moeten daarom naar het recht als een vakgebied kijken dat AI stap voor stape zal overnemen. Sommige delen zullen heel snel worden overgenomen, en andere wat langzamer. Ik denk bijvoorbeeld dat documentanalyse in het kader van fusies en overnames veel minder, zij het niet nul, menselijke input zal vereisen. Takken als het opstellen van testamenten, het oprichten van een bedrijf, mogelijk zelfs het aanvragen van een octrooi, en alles wat echt draait om het ontwerpen van documenten, zal op korte termijn sterk worden ondersteund door AI. Dit zal resulteren in minder beschikbare werkuren voor menselijke werknemers en waarschijnlijk lagere tarieven die klanten bereid zullen zijn te betalen. Uiteindelijk lopen juniorfuncties in dit vakgebied waarschijnlijk meer risico in de toekomst.

Als er één gebied is waar ik denk dat AI nuttig zal zijn maar niet zo snel menselijk werk zal vervangen, is het procederen. Dit geldt voor verschillende aspecten van juridische strijd, van hoogwaardige strategische beslissingen tot kruisverhoor van getuigen. Ondanks wat ik hoor van anderen in het debat, zijn we nog ver verwijderd van de fase waarin procesadvocaten als het ware aan de touwtjes van machines zitten. Met 'ver in de toekomst' bedoel ik 8 tot 10 jaar. In 2038, waar het boek zich afspeelt, kunnen niet-menselijke entiteiten inderdaad rechtszaken voorbereiden en bepleiten, en dat doen ze ook. Er is een volledige transcriptie van een zitting opgenomen in een bijlage bij het boek.”

'Forever' is een sciencefictionboek, oorspronkelijk bedoeld voor rechtenstudenten. Geloof je dat sciencefiction juridische professionals en beleidsmakers kan helpen om kritisch na te denken over de ontwikkelingen die ze meemaken, of is dat te veel gevraagd?

“Het boek is ook voor hen bedoeld. Dit is ook voor iedereen die wil nadenken over het verband tussen recht en AI. Ik heb zelfs niet-juristen gesproken die dit boek hebben gelezen en er echt van genoten, omdat het vragen oproept die ze zichzelf eerder niet hadden gesteld. Dus hoewel de uitgever het misschien presenteert als een boek voor juristen en rechtenstudenten, hoop ik dat het een breder publiek zal bereiken.”

Wat kunnen we verwachten in de komende delen van de trilogie?

“Het tweede deel hoop ik in januari af te ronden, maar gezien het redactieproces en dergelijken weet ik niet zeker wanneer het zal uitkomen.”

(1) https://www.linkedin.com/pulse/great-inversion-what-generative-ai-means-future-work-human-gervais/?trackingId=5y78wM6PQJKaCmgFgArSCw%3D%3D