Duurzame landbouw

Effectieve samenwerking tussen akkerbouwers en veehouders kan een bijdrage leveren aan kringlooplandbouw en milieudoelen zoals het verbeteren van biodiversiteit. Bijvoorbeeld door land uit te wisselen tussen akkerbouwer en veehouder. Maar de praktijk is weerbarstig, zegt Femke Meulman, onderzoeker Transitie en Innovatie: “ Agrarisch ondernemers ervaren dat veel wet- en regelgeving gericht is op individuele en sectorale bedrijfsvoering, met focus op het maximaliseren van winst op korte termijn. Dit staat samenwerking vaak in de weg.” Wat moet er gebeuren om die struikelblokken weg te nemen?

Twee recente stikstofuitspraken zorgden in verschillende sectoren in Nederland voor onrust, onzekerheid en paniek. Gaat Nederland weer (verder) op slot? Waar komt de pijn terecht? En welke bouw- en andere ontwikkelprojecten kunnen nog doorgaan en hoe? De essentie, kennispartner van PONT | Omgeving op het stikstofdossier, is gespecialiseerd in die laatste vraag. We vroegen Ruud Broekman en Marieke van Helvoort, beide werkzaam bij De essentie, naar de gevolgen van beide uitspraken. “Raak niet in paniek, maar blijf nuchter zoeken naar juridische geitenpaadjes”.

Langdurige droogte, hitte en extreme neerslag: boeren krijgen steeds vaker te maken met weersextremen en zullen zich moeten aanpassen aan een veranderend klimaat. Wageningen University & Research ontwikkelt en deelt praktische innovaties en kennis om de veehouderij klimaatbestendig te maken.

De visie van de Europese Commissie voor landbouw en voedsel omvat een ambitieus stappenplan voor de toekomst van landbouw en voedsel in Europa. Met deze routekaart wordt volgens de Commissie de weg geëffend voor een aantrekkelijk, concurrerend, veerkrachtig, toekomstgericht en eerlijk agrovoedingssysteem voor de huidige en toekomstige generaties landbouwers en agrovoedingsexploitanten

Woensdag 19 februari presenteerde EU-landbouwcommissaris Christophe Hansen zijn visie voor de toekomst van de Europese landbouw. Daarin stelt hij een nieuwe aanpak voor het landbouwbeleid voor, waarbij voedselzekerheid en het economische en strategische belang van de landbouw centraal staat. LTO Nederland is positief over de nieuwe weg die de wordt ingeslagen, maar benadrukt dat de uitwerking van de voorstellen cruciaal gaat zijn.

De uitspraak van de rechter in de stikstofzaak van Greenpeace stelt de regering voor een vrijwel onmogelijke opgave. Het kabinet moet de stikstofuitstoot binnen vijf jaar enorm beperken, zonder dat boeren weten hoe en wanneer ze aan welke milieueisen moeten voldoen. Nederland komt alleen uit het stikstofmoeras als de Kritische Depositiewaarde uit de wet gaat en vervangen wordt door emissiebeleid. Dat stellen Wim de Vries, Gerard Ros en Wieger Wamelink van WUR.

Nederland staat voor een grote uitdaging: hoe kunnen we voldoen aan de eisen van landbouw, woningbouw, infrastructuur, natuurbehoud en economische groei, terwijl we tegelijkertijd streven naar duurzame energieopwekking en dit juist om meer ruimte vraagt? Daarom moeten we zorgvuldig kiezen waar en hoe we ruimte bieden aan grootschalige opwek van duurzame energie. Centraal staat de voorkeursvolgorde voor de plaatsing van zonnepanelen, met als mantra: ‘Nee tenzij’ voor zonnepanelen op landbouw- en natuurgronden.

De ministeries van BZK, I&W, LNV en EZK trekken 200 miljoen euro uit om het grootschalig gebruik van biobased bouwmaterialen te stimuleren. Biobased bouwen is een zeer kansrijke methode om de milieu-impact van de landbouw, industrie en de bouw te verlagen. De uitstoot van CO2 is lager en er zijn minder niet-hernieuwbare grondstoffen nodig, omdat materialen steeds weer aangroeien. De Nationale Aanpak Biobased Bouwen (NABB) moet leiden tot een nieuwe nationale markt voor de grootschalige teelt, verwerking en toepassing van biobased bouwmaterialen. Dit geeft boeren perspectief op een duurzaam verdienmodel, terwijl bouwers over voldoende duurzame materialen kunnen beschikken. Daarnaast draagt het bij aan een circulaire economie.

Om de ambitieuze overheidsdoelen voor het landelijke gebied te halen, wordt verwacht dat veel agrariërs hun bedrijfsvoering ingrijpend en integraal gaan verduurzamen. Onderzoekers van Wageningen Environmental Research hebben in beeld gebracht wat de bijdrage van publieke financieringsregelingen hieraan is. Zij concluderen dat op dit moment de financieringsregelingen belangrijk zijn voor omschakeling van een klein aantal koplopers en pioniers. Die nieuwe bedrijfsvoering van koplopers en pioniers dient als voorbeeld voor andere ondernemers. Om op de lange termijn (veel) meer ondernemers te laten investeren in omschakeling moeten twee belangrijke belemmeringen voor ondernemers nog worden opgelost: onvoldoende marge op de producten om de kosten voor verduurzaming te dekken en onvoldoende zekerheid over toekomstig beleid en regelgeving.