Hoe kunnen gemeenten met groen bijdragen aan gezondheidspreventie?

De Nederlandse bevolking vergrijst en de zorgkosten stijgen jaarlijks. Daarmee neemt de belangstelling voor preventie toe. Tegelijkertijd wordt steeds duidelijker dat groen een positief effect heeft op gezondheid en welzijn. Er zijn partijen in de zorg en het groene domein die er op inzetten om de positieve effecten van groen te benutten. Ze leggen bijvoorbeeld tuinen aan bij instellingen en ziekenhuizen of organiseren activiteiten met cliënten in het groen. Dit zijn echter voorlopers, het is nog lang geen gangbare praktijk.

Casestudies in twee gemeenten

Wat kunnen gemeenten doen om te bevorderen dat de positieve effecten van groen op gezondheid en welzijn benut worden? Om deze vraag te beantwoorden, hebben WUR-onderzoekers casestudies uitgevoerd in Dordrecht en Nijmegen, twee gemeenten die als voorlopers worden gezien in de bevordering van de inzet van groen voor gezondheidspreventie. Beide gemeenten willen dat het groen in hun gemeente uitnodigt tot spelen, bewegen en ontmoeten. Ook vinden ze het belangrijk dat groen helpt hittestress tegen te gaan. Dit betekent dat er niet alleen meer groen moet komen, maar ook dat het zo moet worden ingericht dat het de beoogde functies kan vervullen.

Pionieren met koppelen domeinen ‘groen’ en ‘gezondheid’

Medewerkers van de gemeenten pionieren met het koppelen van de domeinen ‘groen’ en ‘gezondheid’, en proberen dit in het gemeentebeleid te verankeren. Ze werken daarvoor samen met andere partijen, zoals GGD’s, ziekenhuizen, welzijnsorganisaties, woningcorporaties en bewoners. Dit leidt tot een breed scala aan initiatieven om groen te benutten voor de gezondheid. Zo worden er beweegrondjes aangelegd en maatschappelijke initiatieven gefaciliteerd, bijvoorbeeld voor de aanleg van groen in de nabijheid van zorginstellingen, moestuinen in de wijk en groene schoolpleinen. Ook wordt met bewoners gesproken over hoe ze hun leefomgeving ervaren.

Diverse kansen voor gemeenten

Op basis van de uitkomsten van de casestudies zien de onderzoekers diverse kansen voor gemeenten. Allereerst is het netwerken en het opbouwen van netwerken binnen en buiten de gemeente belangrijk voor het uitdragen van de waarde van groen voor gezondheid. Dit draagt er aan bij dat meerdere gemeentelijke afdelingen zich gaan inzetten voor groen als gezondheidsbevorderaar, en dat groen en gezondheid ook worden meegenomen bij niet specifiek op groen of gezondheid gerichte projecten, zoals straatonderhoud. Ook eigen - en structureel – budget voor de koppeling groen en gezondheid kan helpen. Daarnaast is het kansrijk als wijkteams mensen kunnen doorverwijzen naar activiteiten in het groen, zoals bewegen. De gemeenten en hun partners bevorderen de preventie van gezondheidsproblemen vóór of parallel aan de reguliere zorgtrajecten en erkende programma's voor een gezonde levensstijl. Verder hebben gemeenten behoefte aan uniforme richtlijnen voor de aanleg van groen voor gezondheid.