Opinie: Verlaging eigen risico zorgt voor meer jongeren met schulden

Aandeel incasso’s jongvolwassenen toegenomen

Uit een enquête uitgevoerd in opdracht van incasso- en gerechtsdeurwaardersorganisatie Flanderijn bleek vorige maand dat 26% van de jongvolwassenen van 18 tot 25 jaar schulden heeft. Flanderijn zelf zag dat het aandeel incasso’s onder deze leeftijdsgroep sinds 2020 met de helft is toegenomen: in 2020 was 10% van de incasso’s bij jongvolwassenen, in 2024 was dat 15%.

Niet nieuw

De zorgen over problematische schulden onder jongeren en jongvolwassenen zijn niet nieuw. Eerder waren er al berichten dat jongeren schulden maken door de mogelijkheid van achteraf betalen bij online winkels. De Autoriteit Financiële Markten waarschuwde dat achteraf betalen mensen in grote financiële problemen kan brengen. Vooral jongeren betalen te laat en krijgen een incassobureau achter zich aan.

Levenslange schuldenproblematiek

Volgens het Nederlands Jeugdinstituut waren er eind 2022, 24.000 jongvolwassenen in de leeftijd van 18 tot 25 jaar met een of meer betalingsproblemen. Dat is 1,5% van het totaal aantal jongeren in deze leeftijdsgroep. Dat is niet een heel groot aantal, maar voor sommigen is het wel een begin van een levenslange schuldenproblematiek. Schulden leiden ook tot een registratie bij het BKR. Een BKR registratie is een obstakel voor het afsluiten van een hypotheek en zo een ernstige hinderpaal voor jongvolwassenen om een eigen leven op te bouwen.

Ook zorgverzekering leidt tot betalingsproblemen

Nieuw aan het onderzoek waarover de NOS berichtte, is dat niet alleen het online winkelen maar ook de zorgverzekering tot betalingsproblemen leidt. Dit probleem zou de komende jaren wel eens groter kunnen worden.

Hoofdlijnenakkoord nieuw kabinet

Vorige week maakten PVV, VVD, NCS en BBB hun hoofdlijnenakkoord voor een nieuw kabinet bekend. Een belangrijk onderdeel van dit akkoord is een verlaging van het eigen risico in de zorgverzekering tot maximaal €165 per jaar.

Hogere premie

Door de verlaging van het eigen risico zal de zorgverzekeringspremie stijgen. Wettelijk is namelijk afgesproken dat de helft van de kosten voor de zorgverzekeringswet worden opgebracht door verzekerden in de vorm van de premie en het eigen risico. Een lager eigen risico betekent dus een hogere premie voor de burger. Hoeveel de premie zal stijgen is nog onbekend. Het gemiddelde eigen risico is nu ongeveer €235, zo’n zestig procent van het maximale verplichte eigen risico van €385. Een daling van het maximale eigen risico met €220 van €385 naar €165 zou dan tot een premiestijging van ongeveer €130 per jaar leiden.

Forse verhoging

Dit kan nog veel hoger uitvallen als de verlaging leidt tot minder zorgmijders en meer onnodig zorggebruik. Het CPB gaat er van uit dat de totale kosten van de verlaging van het eigen risico uiteindelijk €5 miljard bedragen, waarvan ruim €4,3 miljard bij burgers en het bedrijfsleven terecht komt. Deze bedragen zijn een beetje nattevingerwerk van het CPB. Maar als deze voorspelling uitkomt zou de premie niet met €130 maar met ongeveer €300 per jaar omhoog gaan. Dat is een forse verhoging bovenop de reguliere jaarlijkse premieverhoging als gevolg van de stijging van de zorgkosten.

Belastingverlaging

Het kabinet wil deze premiestijging compenseren door een belastingverlaging. Hoe deze verlaging van de inkomstenbelasting er uit zal zien en wie hiervan zullen profiteren, valt nog niet te zeggen. Veel mensen zullen de premiestijging niet wegstrepen tegen de belastingverlaging, maar vooral schrikken van de hogere premie die ze moeten betalen. Deze hogere premies zullen leiden tot meer wanbetalers.

Lastenverschuiving

Voor zorggebruikers wordt de stijging van de premie deels gecompenseerd door het lagere eigen risico. Voor jonge gezonde mensen niet. Zij zullen meestal met de volledige premiestijging worden geconfronteerd. Voor de verlaging van het eigen risico wordt aan jonge gezonde mensen gevraagd om de portemonnee te trekken voor ouderen en zorggebruikers. Het is een lastenverschuiving van veelal oudere zorggebruikers naar jonge gezonde mensen. Dit grotere beroep op de solidariteit van jongeren met ouderen zal niet bij iedereen in goede aarde vallen. Een flinke verhoging van de zorgpremie door het verlagen van het eigen risico zal voor nog meer jongvolwassenen aanleiding zijn hun zorgpremie niet langer te betalen.

Neveneffect

De verlaging van het eigen risico zou zo uiteindelijk als neveneffect hebben dat meer jongvolwassenen achterstanden in de betaling van de zorgverzekeringspremie opbouwen en vaker met een incassobureau worden geconfronteerd.