‘Menselijke maat’ centraal in kabinetsreactie op toeslagen- en sociale zekerheidsstelsel

De huidige systematiek rondom toeslagen is complex, belastend en vaak ondoorzichtig. Het kabinet erkent de fundamentele problemen van het systeem, zoals de administratieve lasten, de hoge terugvorderingen en de stress die het bij burgers veroorzaakt. Daarom is de geleidelijke afschaffing van het toeslagenstelsel een van de meest ingrijpende hervormingen die op stapel staan. Als eerste wordt de omstreden kinderopvangtoeslag aangepakt. De vergoeding wordt niet langer direct aan de burger uitbetaald, maar rechtstreeks aan de kinderopvangorganisaties.

‘Mensen kunnen niet wachten op hervormingen die meerdere kabinetsperiodes in beslag zullen nemen’

Vereenvoudiging en verbetering

Voor de overige toeslagen onderzoekt het kabinet de mogelijkheden voor vereenvoudiging en verbetering binnen de huidige budgettaire kaders. Het doel is om het toeslagen- en belastingstelsel op lange termijn te hervormen, in combinatie met de sociale zekerheid en het minimumloon. Deze hervormingen zullen niet snel plaatsvinden, maar het kabinet benadrukt dat het belangrijk is om stappen te zetten die zo snel mogelijk leiden tot verbetering voor burgers.

Vertrouwen in plaats van sancties

Een belangrijk principe in de kabinetsreactie is het versterken van het vertrouwen tussen de overheid en burgers. Het kabinet wil het handhavingsbeleid op een eerlijke manier aanpassen, zodat mensen die onbewust een fout maken niet direct gestraft worden. Dit houdt in dat het Dienst Toeslagen geen bestuurlijke boetes meer zal opleggen voor administratieve verzuimen. Ook wordt de hoogte van boetes voor vergrijpen aangepast. Het kabinet omarmt het principe van het ‘recht op vergissen’, zoals eerder opgenomen in het Regeerprogramma.

Rechtsstaat versterken, discriminatie voorkomen

Naast de hervorming van het toeslagenstelsel, richt het kabinet zich ook op het versterken van de rechtsstaat en het voorkomen van discriminatie. De constitutionele toetsing van wetten wordt zowel vooraf als achteraf versterkt. Daarnaast onderzoekt het kabinet de mogelijkheid om overheidshandelen onder de werking van de wetgeving over gelijke behandeling te brengen, om zo discriminatie door de overheid tegen te gaan.

De rol van de Autoriteit Persoonsgegevens

De Autoriteit Persoonsgegevens (AP) speelt een cruciale rol in het waarborgen van privacy en het voorkomen van discriminatie, vooral bij risicogericht toezicht. Omdat dit toezicht vaak gebruik maakt van data en algoritmen om burgers te selecteren voor controle, kunnen er privacy-schendingen en discriminatie optreden als dit niet zorgvuldig wordt uitgevoerd. Het kabinet erkent dit risico en heeft extra middelen uitgetrokken voor de AP. In 2025 wordt het budget voor het toezicht op de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG) structureel verhoogd naar 45 miljoen euro.

Hoewel de PEFD adviseerde om het jaarbudget van de AP te verhogen naar 100 miljoen euro, ziet het kabinet meer middelen toekennen niet als de enige oplossing. In plaats daarvan wil het kabinet de naleving van de AVG binnen overheidsorganisaties verbeteren door preventieve maatregelen in te voeren.

Vereenvoudiging van regelgeving en verbetering van informatievoorziening

Het kabinet is zich ervan bewust dat de complexiteit van wet- en regelgeving vaak leidt tot misverstanden en fouten. Daarom wordt gewerkt aan de vereenvoudiging van regelingen binnen de sociale zekerheid, onder andere door het definiëren en harmoniseren van begrippen. Ook belooft het kabinet te zorgen voor een betere informatievoorziening aan de Kamer, wat essentieel is voor een goed functionerende democratie.

Op weg naar een rechtvaardiger systeem

De kabinetsreactie laat zien dat het kabinet serieus werk wil maken van de aanbevelingen van de PEFD. Er wordt gestreefd naar een rechtvaardiger, eenvoudiger en menselijker systeem van toeslagen en sociale zekerheid. Het is nu aan de Kamer om de voorgestelde hervormingen te beoordelen en te beslissen over de verdere uitwerking van de plannen.