‘Als we echt inclusief willen zijn, moeten we uit onze comfortzone stappen’

‘Er écht bij horen betekent dat je je onderdeel van de gemeenschap voelt’, zei Annetje Ottow, voorzitter van het College van Bestuur, in haar welkomstwoord. ‘En dat zonder te hoeven onderhandelen over wie je bent. De vraag is natuurlijk: zijn we toegankelijk genoeg? Zelf weet ik daar het antwoord wel op: dat is niet zo, we kunnen nog veel meer doen.’ Die stappen zullen echter wel moeten worden gezet in een tijd waarin de universiteit te maken heeft met bezuinigingen, stelde Ottow. ‘We zullen scherp in de gaten moeten houden dat niet juist studenten met een handicap, eerste generatie studenten en andere studenten die obstakels ervaren bij het studeren, het slachtoffer worden.’

Levensbrede handicap

Rechtenalumnus en ervaringsdeskundige Jiska Ogier deelde bij de eerste lezing hoe haar handicap impact heeft op haar leven. ‘Een handicap heb je niet alleen levenslang, maar ook levensbreed: die neem je overal mee naartoe. Het is daarom belangrijk meer te weten over mensenrechten en te denken in het hele systeem; van thuiszorg tot aan de collegezaal. Ondersteuning voor mensen met een handicap moet dan ook hun hele leven beslaan.’ Ogier onderstreepte het belang van ervaringsdeskundigheid. ‘Niets over ons, zonder ons. Je kan ook niet leren zwemmen uit een boekje.’

Interactieve discussies

Bij de interactieve discussies was er ruimte voor studenten en medewerkers om ervaringen te delen en vragen te stellen rondom het thema toegankelijkheid. Zo deelde masterstudent Geneeskunde Nour Al Kuhaili haar ervaringen als oprichter van het LUMC Diversity Netwerk. Voor haar positieve bijdrage aan diversiteit en inclusie binnen de universiteit ontving ze vorig jaar de Mr. K.J. Cath-prijs. ‘Bij het LUMC gaan we met docenten in gesprek hoe we diversiteit en inclusie in het onderwijs kunnen verweven’, zei ze. ‘Zo krijgen studenten een breder referentiekader mee.’ 

Dat het belangrijk is deze onderwerpen in onderwijs te behandelen, bevestigde ook onderwijscoördinator Laura Warmerdam. ‘Ik ben opgeleid tot arts maar tot twee weken geleden had ik nog nooit een andere arts in een rolstoel gezien. Als student was het voor mij lastig te visualiseren dat je arts kan worden als rolstoelgebruiker.’ 

Handicap perspectief

Universitair docent Paul van Trigt is gespecialiseerd in sociale geschiedenis, specifiek de geschiedenis van handicap in de samenleving. Tijdens zijn lezing legde hij uit dat we handicap niet moeten ziet als individuele aandoening, maar als een sociaal construct. ‘De samenleving bepaalt wat we als handicap zien en wat wordt gezien als normaal. Handicap kan je dus gebruiken als lens om naar de geschiedenis en de maatschappij te kijken. Vanuit een handicapperspectief zien we nieuwe dingen. Als we echt inclusief willen zijn, moeten we uit onze comfortzone stappen.’

Inclusiviteit verankeren in beleid

‘Wat ik meeneem uit het symposium is dat de ervaringen van de sprekers zo herkenbaar zijn voor de mensen in de zaal’, deelt beleidsadviseur Diversiteit en Inclusie Judith Jansen na afloop van de plenaire bijeenkomst. Jansen is medeorganisator van het symposium en werkt aan de D&I agenda voor 2025 – 2030. ‘Ambities en doelstellingen veranderen niet snel, we willen een inclusieve leer- en werkomgeving zijn. Maar hoe kunnen we deze onderwerpen praktisch en concreet oppakken? Als je vanuit een handicapperspectief opnieuw kijkt naar je werk, onderwijs en onderzoek, kan dit ook inspirerend zijn.’

Wat vinden de deelnemers?

Nadia Mansouri, Coördinator POPcorner - sociale wetenschappen

‘Dit symposium is een manier om in contact te blijven met een netwerk dat zich bezighoudt met dit onderwerp. Het is een moment om stil te staan bij onze kennis en een oefening om kritisch te blijven. De inspirerende verhalen van de ervaringsdeskundigen belichten wat beter kan. Het voorbeeld van arts en onderwijscoördinator Laura Warmerdam blijft mij bij. Zij vertelde hoe er aan haar wordt gevraagd wat ze nodig heeft zodat ze haar professie onbelemmerd kan beoefenen, maar dat ze het zelf soms niet weet. Het is belangrijk om open te staan voor het feit dat we het soms niet weten en dat we leren omgaan met die ambiguïteit. Dat we het niet zien als probleem, maar de ambiguïteit tolereren en het juist zien als gezamenlijke uitdaging.

Jiska Ogier, alumnus Rechtsgeleerdheid Universiteit Leiden en spreker

‘Mijn missie is dat mijn werk zo snel mogelijk overbodig wordt. Dat het vanzelfsprekend is dat mensen met een handicap een plekje hebben in de maatschappij. En dat betekent dat ik er nu in moet investeren. Op een bepaald moment ging de discussie over de kosten. Ik denk dat we dat frame moeten ombuigen. Het is inderdaad zo dat als je later dingen moet aanpassen het heel erg duur is. Maar als je vanaf het begin over toegankelijkheid nadenkt, kunnen aanpassingen direct worden meegenomen in het ontwerp van bijvoorbeeld gebouwen. Ik vond het heel leuk toen een docent uit de zaal vroeg of onderwijs over diversiteit niet universiteitsbreed een plek zou moeten hebben. Dat lijkt mij superbelangrijk, en dan het liefst vanuit ervaringsdeskundigheid.’

Stefan de Jong, voorzitter van het Neurodiversity Platform (NdP) voor medewerkers

‘Ik ben het Neurodiversity Platform gestart naar aanleiding van een cursus die ik heb gevolgd vanwege mijn autisme. Deze was eigenlijk bedoeld om te kijken hoe je je werkplek prettiger kan inrichten. Tijdens die cursus begon het te kriebelen om hier verder op door te gaan. Waarom zou ik alleen maar een autisme ambassade starten terwijl ik ook veel meer mensen kan helpen door het breder te trekken? Nou, zo geschiedde. Mijn oproep voor studenten en collega’s: let vooral op jezelf en sta achter je eigen belangen. Het is moeilijk, dat begrijp ik heel goed. Daarom is het des te belangrijker aan te geven wat je nodig hebt. Als je dat lastig vindt, kan je altijd naar ons toekomen en dan helpen wij je verder.’