Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties

4 maart 2025

Integere bedrijfsvoering

Transparantie

Klokkenluiderswet

Invoeringstoets Wet bescherming klokkenluiders

De invoeringstoets, uitgevoerd tussen mei en november 2024, had als doel vroegtijdig signalen op te vangen over de uitvoerbaarheid, neveneffecten en knelpunten van de Wbk. Daarbij lag de focus op de impact voor potentiële melders, werkgevers en bevoegde autoriteiten. De onderzoekers onderzochten drie perspectieven: die van melders, werkgevers en bevoegde instanties. Hiervoor zijn enquêtes gehouden onder werkenden, werkgevers en vertrouwenspersonen en zijn diepte-interviews afgenomen met melders, juristen, andere specialisten, werkgevers en bevoegde autoriteiten. Daarnaast zijn juridische analyses en doenvermogenanalyses uitgevoerd.

Belangrijkste bevindingen

  • De Wbk draagt bij aan de bescherming en het doenvermogen van melders, maar de definitie van "misstand" blijkt complex en lastig te begrijpen voor alle betrokkenen, wat kan leiden tot problemen bij de beoordeling en afhandeling van meldingen. Bovendien zijn ontvangers van meldingen niet altijd goed op de hoogte van de wet.

  • Werkgevers waarderen de aangescherpte eisen aan de meldprocedure, al ervaren zij de definitie van "misstand" als een knelpunt. Een open bedrijfscultuur wordt door hen als essentieel beschouwd voor een effectieve afhandeling van meldingen, terwijl het melden van een vermoeden van een misstand een zwaar proces kan zijn waarin de bedrijfscultuur een bepalende rol speelt.

  • Bevoegde autoriteiten, zoals het Huis voor Klokkenluiders, worden steeds vaker geraadpleegd over de wet, maar de afhandeling van Wbk-meldingen blijkt intensiever dan andere meldingen en er heerst onduidelijkheid over de prioritering ervan ten opzichte van andere meldingen.

  • Positieve veranderingen door de Wbk zijn onder andere de mogelijkheid om direct extern te melden, de verschuiving van de bewijslast en de uitbreiding van de groep melders die onder de bescherming van de wet valt.

Aanbevelingen en vervolgstappen

Ondanks de positieve effecten van de Wbk is een gerichte aanpak nodig om de bekendheid van de definitie van "misstand" te vergroten. In 2025 ligt de focus op het verbeteren van kennis over de wet en het stimuleren van een preventieve aanpak voor een veilig werk- en meldklimaat. De inzichten uit deze inspanningen worden meegenomen in de wetsevaluatie van 2026.

Werkgevers Enquête Arbeid (WEA)

Uit de WEA van TNO blijkt dat 74% van de werkgevers een interne meldprocedure heeft. Van deze groep heeft 54% de procedure aangepast naar aanleiding van de Wbk. Sectorale verschillen zijn duidelijk zichtbaar: in de zorg (80%), ICT (83%) en het openbaar bestuur (85%) zijn de aanpassingen omvangrijker dan in de bouw (57%), horeca (58%) en vervoerssector (66%).

Conclusie

De Wet bescherming klokkenluiders heeft positieve effecten, maar brengt ook uitdagingen met zich mee, vooral rondom de definitie van "misstand" en de praktische uitvoerbaarheid. De komende jaren ligt de nadruk op het vergroten van de bekendheid met de wet en het verbeteren van het meldklimaat binnen organisaties.

Gerelateerd nieuws

Belangenverstrengeling van een bestuurder

Een bestuurder moet zich bij het vervullen van zijn/haar taak richten naar het belang van de vennootschap. In een recent gepubliceerde uitspraak oordeelde de rechter dat de bestuurder in die zaak zijn privébelang voor heeft laten gaan op het belang van de onderneming. De bestuurder had, zoals dat heet, een tegenstrijdig belang. In dit blog laat Evert-Karel Ditvoorst, partner/advocaat bij Kneppelhout, zien welke risico’s een tegenstrijdig belang met zich meebrengt voor bestuurders.

AIVD waarschuwt voor geavanceerde cyberaanvallen via 'zwakke' plekken

De Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD) waarschuwt in zijn jaarverslag over 2024 voor een toename van geavanceerde cyberdreigingen tegen Nederland. Zowel statelijke actoren als criminele netwerken vormen een groeiend risico voor de nationale veiligheid, economie en democratie.

ACM roept levensmiddelenbedrijven op tot controle duurzaamheidsclaims

De Autoriteit Consument en Markt (ACM) heeft een dringende oproep gedaan aan levensmiddelenbedrijven om hun duurzaamheidsclaims te controleren en waar nodig aan te passen. In een recentelijk verzonden brief benadrukt de ACM het belang van eerlijke, specifieke, meetbare en onderbouwde claims, zodat consumenten met vertrouwen een duurzamere keuze kunnen maken.

De last onder dwangsom in het financieel toezicht

De last onder dwangsom is niet meer weg te denken uit het financieel toezicht. 25 jaar geleden maakte het instrument zijn opwachting in de financiële wetgeving. Met als doel de bestuursrechtelijke handhaving door de financiële toezichthouders naar een hoger plan te tillen. Inmiddels leggen DNB en de AFM jaarlijks een tiental dwangsommen op om overtredingen te beëindigen. Voor de betrokken financiële onderneming kan een dwangsom, ondanks de focus op herstel en niet op straf, grote impact hebben.
Meer nieuws