23 april 2025

Financiën

Toezicht

Juridische en reputationele risico’s beheersen

Voor het themanummer rond ’25 jaar boetes en dwangsommen in de financiële sector” van Tijdschrift voor Sanctierecht en Onderneming schreef ik - Simone Peek (partner Bureau Brandeis) - een artikel over de positie van de dwangsom in het financieel toezicht en de vraag hoe juridische en reputationele risico’s te beheersen.

De Wet op het financieel toezicht bepaalt ten aanzien van de last onder dwangsom in feite twee dingen. Ten eerste dat de financiële toezichthouders een last onder dwangsom kunnen opleggen en ten tweede dat zij het besluit tot het opleggen van een dwangsom openbaar kunnen maken. Bij de verdediging van een (voorgenomen) dwangsom spelen verschillende facetten een rol.

9 Aandachtspunten bij de verdediging van een dwangsom

Dwangsombevoegdheid: De wijze waarop de financiële toezichthouders een last onder dwangsom kunnen inzetten, wordt bepaald in een wisselwerking tussen het financieel toezichtrecht en het bestuursrecht. De Wft geeft de bevoegdheid om bij een overtreding een dwangsom op te leggen. De Awb bepaalt de verdere uitvoering van deze bevoegdheid.

Dwangsom als herstelsanctie: Een last onder dwangsom strekt ertoe een geconstateerde overtreding ongedaan te maken of verdere overtreding dan wel een herhaling van de overtreding te voorkomen. De dwangsom is een herstelsanctie en onderscheidt zich van de bestuurlijke boete die een bestraffende sanctie is.

Legalisatie en proportionaliteit: Hoewel de dwangsombevoegdheid van de financiële toezichthouders discretionair is, is er in de rechtspraak een beginselplicht tot handhaving ontwikkeld. Op die handhavingsplicht bestaan weer uitzonderingen, zoals zicht op legalisatie en onevenredigheid van handhaving.

Herstelmaatregelen: De last onder dwangsom omschrijft de te nemen herstelmaatregelen. Soms worden er vrij specifiek te nemen acties opgesomd ter ongedaanmaking van de overtreding, soms worden er diverse mogelijkheden of suggesties genoemd om aan de last te voldoen. De rechtszekerheid vereist dat een last duidelijk en concreet geformuleerd is.

Hoogte van de dwangsom: De dwangsom wordt vastgesteld op een bedrag ineens, op een bedrag per tijdseenheid van niet uitvoeren of per overtreding van de last. Ook wordt een bedrag vastgesteld waarboven geen dwangsom meer wordt verbeurd. Een en ander in redelijke verhouding tot de zwaarte van het geschonden belang.

Openbaarmaking bij verbeurte: Een bestuurlijke sanctie wordt in beginsel bij onherroepelijkheid openbaar gemaakt. De financiële toezichthouder maakt een besluit tot het opleggen van een last onder dwangsom zo spoedig mogelijk openbaar indien een dwangsom wordt verbeurd.

Voorafgaande hoorplicht: Zorgvuldige voorbereiding van het dwangsombesluit en een adequate feiten- en belangenverzameling zijn van groot belang. Daartoe is gelegenheid tot het geven van een zienswijze op een lastvoornemen en uitvoering van de hoorplicht essentieel.

Impact op senior managers: Een last onder dwangsom kan niet alleen financiële en reputationele gevolgen hebben voor financiële ondernemingen. Ook voor hun senior managers kunnen de consequenties ingrijpend zijn. Zo geldt een last onder dwangsom als toezichtantecedent bij de beoordeling van de betrouwbaarheid van bestuurders.

Toekomstige dwangsommen: Gelet op de lasten onder dwangsom die de AFM en DNB de afgelopen paar jaar aan financiële ondernemingen hebben opgelegd (en gepubliceerd) verwacht ik op korte termijn geen grote veranderingen, hoewel hier en daar wellicht hogere dwangsommen zullen worden uitgevaardigd.

Dit blog is een samenvatting van het artikel ‘De last onder dwangsom in het financieel toezicht’ zoals verschenen in Tijdschrift voor Sanctierecht en Onderneming (TvSO 2025, nr. 1/2) – maart 2025.

Over de auteurs

  • Simone Peek

    Simone Peek is partner bij litigation boutique bureau Brandeis in Amsterdam. Haar praktijk is gericht op complexe zaken over financieel recht en andere geschillen waarbij toezichthouders betrokken zijn. Zij treedt op in procedures tussen marktpartijen en adviseert over risk management en compliance. Als advocaat staat Simone ondernemingen en bestuurders bij in onderzoeken en handhaving van toezichthouders en in geschillen met klanten, dienstverleners of andere marktpartijen. Veel zaken houden verband met financieel-economische regelgeving vanuit de EU, zoals markttoetreding, integere bedrijfsvoering, bijzondere zorgplichten, informatieverstrekking, marktmisbruik en internationale sancties en gerelateerde aansprakelijkheden. Naast haar advocatenpraktijk begeleidt Simone als mediator partijen bij het vinden van oplossingen in zakelijke conflicten. Zij treedt vaak op als strategisch adviseur en sparring partner voor directies, raden van bestuur en commissarissen. Ook is Simone raadsheer-plaatsvervanger in het gerechtshof ’s-Hertogenbosch. Simone studeerde rechten en communicatie aan de Radboud Universiteit, l’Université Jean Moulin Lyon 3 en INSEAD. Voordat zij zich aansloot bij bureau Brandeis, was zij ruim 10 jaar werkzaam bij Clifford Chance in Amsterdam en Washington D.C.

Gerelateerd nieuws

'Nonchalant omgaan met regels ondermijnt kwaliteit lokale democratie'

Het gemeenterecht, is dat saai? Zeker niet, zo toont mr. Olaf Schuwer aan in zijn nieuwe boek Gemeenterecht in en om de raadszaal. Met aanstekelijk enthousiasme behandelt de expert in het gemeenterecht 50 praktijksituaties, die elk een verhelderend beeld geven van het (correct) functioneren van de gemeenteraad en alles daaromheen. PONT | Omgeving voelde Schuwer aan de tand over het gemeenterecht, het functioneren van de raad en de stand van de democratie. “Ik strijd ervoor dat het gemeentebestuur zuiver handelt. Dat is belangrijker dan vaak gedacht wordt, want er gaat ontzettend veel mis.”

Omgeving

Kabinet houdt vast aan strenge bonusregels voor bestuurders in financiële sector

Ondanks toenemende zorgen vanuit de financiële sector over het Nederlandse vestigingsklimaat en het aantrekken van specialistisch personeel, houdt het kabinet vast aan de strenge bonusregels voor bestuurders van financiële ondernemingen. Dat blijkt uit een kamerbrief die minister van Financiën E. Heinen op 17 april naar de Tweede Kamer stuurde, samen met het rapport over de nadere evaluatie van de Wet beloningsbeleid financiële ondernemingen (Wbfo).

Richtlijn loontransparantie en Nederlands wetsvoorstel voor gelijke beloning

Er is een wetsvoorstel ingediend ter implementatie van de Richtlijn Loontransparantie ('Richtlijn') in Nederland. De internetconsultatie voor dit voorstel is gestart op 26 maart 2025 en loopt tot 7 mei 2025. Daarna zal worden besloten of, en in welke vorm, het wetsvoorstel bij de Tweede Kamer zal worden ingediend. De beoogde implementatiedatum van het wetsvoorstel is 7 juni 2026. De Nederlandse regering heeft ervoor gekozen om alleen de noodzakelijke maatregelen uit de richtlijn op te nemen voor de implementatie. Hieronder wordt door advocatenkantoor Baker McKenzie enkele van de belangrijkste elementen van het wetsvoorstel uiteengezet. Dit artikel gaat verder in het Engels.

‘Duurzaamheid gaat verder dan wet- en regelgeving: het is een strategische én economische kans’

De recent aangekondigde ESG Omnibus biedt versoepeling en uitstel van de duurzaamheidsrapportage. Volgens Femke Helgers, Director ESG & Sustainability Strategy bij PwC, is dit een belangrijke kans om duurzaamheid stevig in de bedrijfsstrategie te verankeren. In plaats van lui achterover hangen, zou dit een gelegenheid moeten zijn om duurzaamheid proactief te integreren als strategisch fundament.
Meer nieuws