Brede welvaart vraagt om stevig fundament

Kim Putters, voorzitter van de Sociaal-Economische Raad (SER), hield een inspirerende keynote waarin hij pleitte voor een benadering die economische, ecologische en sociale dimensies samenbrengt, zodat brede welvaart niet alleen voor mensen nu en hier, maar ook voor mensen in de toekomst en elders geldt. Putters benadrukte dat brede welvaart moeilijke keuzes vereist.

Het doorbreken van beleidssilo’s en een eerlijke verdeling van voordelen en lasten in de samenleving gaat niet vanzelf. "Als we brede welvaart écht centraal willen stellen, moeten we bereid zijn bestaande systemen en belangen ter discussie te stellen," stelde hij. Structuren als onderwijs, zorg, economie en overheid zijn niet neutraal: ze geven richting aan wie mee kan doen, wie niet, en onder welke voorwaarden. Als SER-voorzitter illustreerde Putters hoe het sturen op brede welvaart invloed heeft op het werk van de SER op terreinen van kunstmatige intelligentie tot aan hervorming van de gezondheidszorg. Bovendien benadrukte hij het belang van institutionele aanpassingen die zorgen voor de vertegenwoordiging van diverse stakeholders - waaronder jongeren en toekomstige generaties - bij de overgang naar een bredewelvaartseconomie. Putters riep op tot een “bredewelvaartscontract” tussen burgers, bedrijven, overheid en kennisinstellingen om zo, ondanks toenemende polarisatie en het verminderde vertrouwen in instituties, een rechtvaardige en duurzame toekomst te creëren. De volledige speech van Kim Putters is terug te lezen op de website van de SER.

De rol van de toekomstige generatie

Aanwezig waren ook twee scholieren van het Revius Lyceum, Lieve Versteegh en Evelien Leyh, vanwege hun meeloopstage bij de Universiteit Utrecht. Zij hadden de dag daarvoor bij onze wetenschappers van rechtsgeleerdheid geleerd dat organisaties als de SER verplicht zijn de mening van jongeren over een onderwerp serieus mee moeten nemen in het besluit, zeker als dit besluit over hun toekomst gaat. Wel ligt het aan de leeftijd en ook aan de ‘volwassenheid’ hoe serieus de stem ‘meeweegt’. Zij vroegen Kim na zijn speech daarom over het hoe wanneer hij het heeft over "de problemen niet wil doorgeven aan de volgende generaties"; hoe gaat hij de meningen en ideeën van de toekomstige generaties meenemen? En, hoe zijn jullie van plan om dit internationaal aan te pakken, zodat kinderen uit andere landen ook de kans krijgen om mee te denken en hun mening te kunnen uiten? Goede vragen die Kim serieus nam en mee terugneemt naar de SER. Hij gaf aan dat, hoewel er zeker initiatieven zijn voor jongeren om gehoord te worden bij zowel de SER als in de maatschappij, is dat voor de leeftijd van middelbare scholieren nog niet zo gangbaar. Een aandachtspunt dat we als maatschappij serieus kunnen nemen.

Vier transities, vier sessies

Tijdens de parallelsessies kwamen vier urgente thema’s aan bod: duurzaamheid, democratie, digitalisering en demografie. Marko Hekkert, voorzitter van het Planbureau voor de Leefomgeving, liet in de sessie over duurzaamheid zien hoe het bredewelvaartsdenken al doordringt in beleidspraktijken zoals het Nationaal Isolatieprogramma. Toch waarschuwde hij dat verdere implementatie niet vanzelfsprekend is. “In de nieuwe politieke werkelijkheid moeten we zoeken naar een taal en werkwijze die de waarde van brede welvaart erkent én uitvoerbaar maakt.”

Ook digitalisering werd onder de loep genomen, met speciale aandacht voor de rol van Big Tech en de Europese Digital Services Act (DSA). Hoewel de handhaving van de DSA vragen oproept, stemt de Europese inzet voor meer regulering hoopvol, zeker als deze helpt bij het beschermen en versterken van publieke waarden in het digitale domein.

Panel met Marcel Boogers, Lars Berhisch, Barbara Paassen en Lorena Sosa

In de sessie over democratie werd kritisch gereflecteerd op het functioneren van ons politieke systeem. Panelleden stelden de vraag of de huidige democratie voldoende toekomstbestendig is. De conclusie: macht en invloed zijn onvermijdelijk, maar een democratisch fundament blijft essentieel om tot een breed gedragen welvaartscontract te komen.

Tot slot werd in de sessie over demografie, gezondheidszorg en arbeidsmarkt benadrukt dat brede welvaart niet automatisch gelijk staat aan welvaart voor iedereen. In periodes van crisis – van pandemieën tot stille systeemfouten zoals het nieuwe pensioenstelsel – is representatie van cruciaal belang. “We moeten zorgen dat de juiste mensen aan tafel zitten.”

Het congres onderstreepte dat brede welvaart geen vastomlijnd doel is, maar een maatschappelijk leerproces – waarin systemen niet alleen meebewegen, maar ook richting geven. Maar, waarschuwde Kim Putters, “We hebben niet alle tijd van de wereld. De klimaatverandering, digitalisering en geopolitieke ontwikkelingen gaan wel door, het draait om de vraag hoe wij daarmee omgaan. Daar hebben we invloed op.”