Aanzienlijke ruimtevraag in Powerport-regio Moerdijk

Deze ruimte is nodig voor de aanleg van nieuwe energie-infrastructuur, kabeltracés door landbouwgebied, de groei en verduurzaming van haven en industrie in Moerdijk én uitbreiding in het Amergebied in Geertruidenberg. De ontwikkelingen zetten de leefbaarheid onder druk en zorgen voor veel onzekerheid voor inwoners en ondernemers. Daarom is een rechtvaardige en menselijke aanpak nodig. Na de zomer gaan Rijk en regio hiermee aan de slag. Inwoners, het havenbedrijf, de industrie en de agrarische sector krijgen een rol in het participatieproces.

Nationaal energiesysteem van de toekomst

De Powerport-regio Moerdijk levert een grote bijdrage aan de nationale en regionale economie en werkgelegenheid. Bovendien is het een belangrijke schakel in het nationale energiesysteem. Het Rijk wil veel nieuwe projecten realiseren in de Powerport-regio. Dat is nodig om woningen en bedrijven van stroom te kunnen blijven voorzien. Het gaat bijvoorbeeld om hoogspanningsstations, converterstations en kabels en leidingen. Daarnaast is het vanwege de huidige geopolitieke spanningen belangrijk om de minder afhankelijk te zijn van het buitenland. Daarom gaat de regio investeren in nationale en regionale concurrentiekracht en in een toekomstbestendige en duurzame industrie. Ook dit vraagt ruimte.

De Powerport-regio Moerdijk is een logische plek voor deze opgave omdat er al veel infrastructuur en bedrijvigheid aanwezig is. Met het nieuw te bouwen 380kV-hoogspanningsstation in Moerdijk en de bijbehorende hoogspanningsverbindingen, is het een van de belangrijkste knooppunten van de Nederlandse elektriciteitsvoorziening. Ook ligt hier het meest landinwaarts gelegen zeehaven-industriecomplex van Nederland, direct verbonden met spoor, snelwegen en pijpleidingen. Daarnaast huisvest de regio belangrijke spelers uit de Nederlandse energie-intensieve industrie en ligt ook de Amercentrale in dit gebied. Die is essentieel voor de energietransitie en vervult een sleutelrol voor de warmtevoorziening in de regio. De gemeente Drimmelen, waar veel kabels, leidingen en tracés doorheen lopen, vormt een belangrijke schakel tussen Moerdijk en het Amergebied.

Ontwerptafel: integrale afweging alle belangen

De energieopgaven en de investeringen in de industrie vragen veel ruimte in een gebied met waardevolle landbouwgrond en reeds bestaande druk op de leefbaarheid. Dit vraagt om een goede afweging van alle belangen in de regio. In 2023 is afgesproken om alle ruimtevraagstukken gezamenlijk te beoordelen, met aandacht voor energie, landbouw, economie, mobiliteit, landschap en leefomgeving. Deze afweging gebeurt aan de ‘ontwerptafel Powerport-regio Moerdijk’ met de volgende deelnemers: de ministeries van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening, Klimaat en Groene Groei en Infrastructuur en Waterstaat, provincie Noord-Brabant, waterschap Brabantse Delta en de gemeenten Drimmelen, Geertruidenberg en Moerdijk.

Uitkomsten technische analyse: er ligt een substantiële ruimtevraag

In opdracht van Rijk, provincie en gemeenten heeft de ontwerptafel onderzocht welke ruimtevraag er ligt in de Powerport-regio en of deze ook elders in het land gerealiseerd kan worden. De conclusie na uitgebreide technische analyse is dat de Powerport-regio een logische keuze is om ambities waar te maken. In de brede regio zijn geen andere plekken met vergelijkbare kwaliteiten die voor energie- en economieprojecten noodzakelijk zijn. Landelijk hebben de andere zeehavenclusters deze kwaliteiten wel, maar die hebben vergelijkbare opgaven en zitten met vergelijkbaar ruimtegebrek.

Zoekgebieden sluiten aan op Amergebied en haven- en industriecluster Moerdijk

Naast maximale inzet op inbreiding en herstructurering van de bestaande industriegebieden Amergebied en Moerdijk is uitbreiding noodzakelijk. In Geertruidenberg is het zoekgebied vanuit Amercentrale in west/zuidwestelijke richting de Amertak. Voor het haven- en industriecluster Moerdijk loopt het zoekgebied in oost/zuidoostelijke richting. De exacte afbakening van het zoekgebied in Moerdijk wordt bepaald na raadpleging van de omgeving. Om te zorgen dat er toekomstbestendige keuzes worden gemaakt, wordt de planning van de lopende energie-infrastructuurprojecten optimaal afgestemd op het traject van de ontwerptafel.

Inzetten op leefbaarheid en brede welvaart

Bestuurders van het Rijk, provincie en gemeenten beseffen dat deze uitkomst een grote impact op inwoners en agrariërs heeft. Daarom is afgesproken dat uitbreiding alleen kan als de brede welvaart en leefbaarheid gelijktijdig, geloofwaardig en structureel versterkt worden. Er is een rechtvaardige en menselijke aanpak nodig. 

Omdat het belangrijk is om tijdens het traject toekomstperspectief te blijven bieden aan inwoners, wordt tot en met de vaststelling van het gezamenlijke programma de indexering weer ingevoerd op de reeds bestaande Moerdijkregeling. De aangepaste regeling gaat uiterlijk 1 december 2025 in en geldt met terugwerkende kracht vanaf 11 juni.

Samenwerken aan een breed gedragen Rijk-regio programma

Nu er duidelijkheid is over de omvang van de opgave gaan het Rijk en de regio het komende jaar werken aan een gezamenlijk programma waarin zowel de opgaven van energie en economie als brede welvaart en leefbaarheid een plek krijgen. Binnen dit traject komt er ruimte voor inwoners, agrariërs en overige stakeholders om mee te denken. De eerste stap na de zomer is om de direct belanghebbenden te betrekken in de aanpak en in gesprek te gaan over de randvoorwaarden. In Geertruidenberg koppelen we dit aan het lopende participatietraject van TenneT over de inpassing van het converterstation Nederwiek.