Behandel zzp’ers als zorgondernemers, niet als risico

Simpelweg nodig

In ons vorige artikel is de conclusie dat de aangekondigde striktere handhaving van de Wet DBA organisaties ertoe aanzet kritisch te kijken naar hun werkgeverschap. Veel organisaties zetten stappen in meer aandacht en maatwerk voor de behoeften van medewerkers om hen te binden en te behouden.

Maar het weren van zzp’ers leidt in de praktijk vaak tot hogere kosten voor detachering. Daarbij is inzet van zelfstandige zorgprofessionals onmisbaar om de zorg überhaupt draaiende te houden, gezien het hoge ziekteverzuim en de uitstroom van personeel.

De strengere controle op schijnzelfstandigheid is begrijpelijk, maar biedt geen structurele oplossing. Er is simpelweg extra capaciteit nodig en die wordt voor een belangrijk deel geleverd door zzp’ers.

Wet schiet tekort

In deze krappe arbeidsmarkt telt iedere beschikbare kracht. De Wet DBA is echter eerder een belemmering dan een hulpmiddel: het maakt organisaties terughoudend, creëert onzekerheid en sluit een noodzakelijke beroepsgroep buiten.

De wet maakt ook geen onderscheid tussen zelfstandigen die bewust kiezen voor het ondernemerschap en daar ook naar handelen, en zij die enkel profiteren van de voordelen zonder de verantwoordelijkheden te dragen. Ook wordt nauwelijks gekeken waarom mensen kiezen voor het zzp-schap.

Wat nodig is, is een werkbare balans: een manier waarop zowel mensen in loondienst als zelfstandigen duurzaam kunnen bijdragen aan de zorg. Met aandacht voor vaste gezichten op de werkvloer én ruimte voor maatwerk, bijvoorbeeld op locaties waar vaste medewerkers niet te vinden zijn.

Stap vooruit zetten

Het kernprobleem is niet de inzet van zzp’ers, maar het ontbreken van heldere kaders. De zorgsector heeft juist baat bij een flexibele arbeidsmarkt met een goede mix van vast en flexibel personeel, om continuïteit en toegankelijkheid van zorg te waarborgen.

Een nieuwe zelfstandigenwet kan hierin een stap vooruit betekenen. Die wil voorzien in een wettelijk toetsingskader in plaats van vage jurisprudentie (zoals het Deliveroo-arrest), en introduceert een zelfstandigentest die kijkt naar de zzp’er zelf: is iemand aantoonbaar zelfstandig ondernemer? Maar is dat voldoende?

Bevraag ieder op zijn verantwoordelijkheid

De kernvraag is: wie is verantwoordelijk voor wat? In de huidige situatie kunnen ook zorgorganisaties beboet worden als een ingehuurde zzp’er niet voldoet aan de voorwaarden om als zelfstandige te werken. Maar waarom zouden zorgorganisaties moeten nagaan hoeveel opdrachtgevers een zzp’er heeft, of deze zich houdt aan de arbeidstijdenwet? Het is onuitvoerbaar – en onlogisch.

Zorgorganisaties worden immers ook niet verantwoordelijk gehouden voor hoe andere leveranciers hun werk organiseren. Denk aan een IT-bedrijf, een installatiebedrijf of een administratiekantoor: de afspraken gaan over de dienst, niet over de interne bedrijfsvoering. Een zzp’er is ook een ondernemer, alleen zonder personeel. Behandel hem of haar dan ook als ondernemer.

Dat betekent: zzp’ers moeten zélf zorgen dat zij voldoen aan wet- en regelgeving. Denk aan de administratie, het naleven van arbeidstijden, verzekeringen en pensioenopbouw. De verantwoordelijkheid voor goed werkgeverschap ligt bij de zorgorganisatie en de verantwoordelijkheid voor goed ondernemerschap bij de zzp’er.

Zorgorganisaties moeten zich primair kunnen richten op de kwaliteit van zorg en het naleven van wet- en regelgeving. Hoe zij dat organiseren met eigen personeel, detacheringsconstructies zzp’ers of flexpools moet hun eigen keuze blijven. Die ruimte is essentieel om in te spelen op lokale behoeften en omstandigheden. Stop met zorgorganisaties bevragen of een ondernemer wel een échte ondernemer is. Dat is aan de overheid.”

Een toekomstbestendige zorgsector

De huidige koers, strikte handhaving van de Wet DBA, biedt geen duurzame oplossing voor de uitdagingen in de zorg. Het dwingen tot vaste contracten negeert de realiteit: de zorg heeft flexibiliteit nodig om te overleven. Zzp’ers vervullen daarin een essentiële rol. Niet door ze massaal in te zetten, maar door ze op verantwoorde wijze onderdeel te maken van de personeelsstrategie. De oplossing ligt in helderheid en eerlijkheid als voorwaarden voor een toekomstig bestendige sector

• Heldere wetgeving, zodat organisaties weten waar ze aan toe zijn;

• Duidelijke scheiding in rol en verantwoordelijk voor zowel zorgorganisaties als zzp’ers;

• Een slimme balans tussen vast en flexibel, afgestemd op de praktijk.

Aan de inhoud van dit artikel hebben bijgedragen: Albert Hilvers (Zorggroep Oude en Nieuwe Land), Angela Jansen (ZZG Zorggroep), Jeroen Alstadt (ZZG Zorggroep), Jeroen van Bommel (Van Neynsel), Mark Leffers (Amstelring), Marion van Zoom (Egala Zorg), Marlon Lichtleitner (Pergamijn), Shequita Kalloe (Argos Zorggroep), Ron Axt (Groenhuysen) en Taco Sijbrandi (Odion).