24 oktober 2025

Woningbouw

De politieke partijen schreven ruim 1.600 pagina’s aan verkiezingsprogramma’s: genoeg om een lade van onze dossierkast te vullen. Maar als omgevingsjuristen van de toekomst zijn wij vooral benieuwd naar één thema: het versnellen van de woningbouw. Hoe willen de zes (vooralsnog) grootste partijen dat aanpakken en is dat wat ons betreft juridisch haalbaar?

Verkorten van procedures

Vrijwel alle partijen willen actie ondernemen om de procedures te verkorten. Het CDA wil het stapelen van bezwaar- en beroepsmogelijkheden beperken door de Omgevingswet aan te passen. GroenLinks-PvdA kiest een andere benadering: zij wil een aparte wet om woningbouwprojecten sneller te realiseren. De VVD gaat het verst door te pleiten voor een systeem waarin eenvoudige bouwvergunningen automatisch worden goedgekeurd als de overheid te traag beslist.

Juridisch haalbaar?

Vanuit juridisch perspectief is versnelling mogelijk, maar niet onbeperkt. De wetgeving biedt op dit moment al ruimte om bezwaar- en beroepsprocedures te stroomlijnen (coördinatie), mits de toegang tot de rechter in stand blijft. Verder gaan we met de automatische goedkeuring, zoals de VVD voorstelt, terug naar het oude recht terwijl er destijds bewust voor is gekozen om dit uit de Omgevingswet te laten. (Dat bespraken we eerder in deze blog!)

Nieuwe steden of straatje erbij?

D66 valt op met haar plan voor tien nieuwe steden nabij OV-knooppunten. Daarmee kiest de partij voor grootschalige gebiedsontwikkeling. GroenLinks-PvdA richt zich vooral op regie van het Rijk met bindende afspraken met gemeenten en provincies. Het CDA en JA21 zien meer in kleinschalige uitbreiding – het “wijkje erbij” of ‘’straatje erbij’’ – waarbij gemeenten ruimte krijgen om lokaal maatwerk te leveren.

Juridisch haalbaar?

De Omgevingswet biedt al voldoende juridische instrumenten voor al deze plannen. Maar de praktijk is weerbarstig. Nieuwe steden vergen bijvoorbeeld langdurige planvorming, MER-procedures, grondverwervingstrajecten. D66’s visie is daarom juridisch mogelijk, maar in de uitvoering complex en vooral geschikt voor de lange termijn. De nadruk van CDA en JA21 op lokale uitbreidingen past beter binnen de huidige systematiek van decentrale regie.

Toegang tot bezwaar en beroep

Sommige partijen willen niet alleen snellere procedures maar ook minder inwoners die tegen de besluiten mogen procederen. CDA wil het belanghebbende-criterium aanscherpen waardoor alleen direct belanghebbenden kunnen procederen. GroenLinks-PvdA, D66 en CDA hechten juist aan extra inspraak door bijvoorbeeld het belang van de woningzoekenden vast te leggen, terwijl de PVV zelfs suggereert dat woningen in de eerste plaats voor Nederlanders moeten zijn.

Juridisch haalbaar?

Toegang tot de rechter mag volgens Europese verdragen niet te ver worden beperkt. Het uitsluiten van personen of organisaties kan daar mogelijk mee in strijd zijn. En nog meer inspraak vooraf, is helaas geen garanties tot minder gerechtelijke procedures.

Gaan we echt sneller bouwen na de verkiezingen?

Laat het woonthema zien dat partijen het eens zijn: we willen sneller bouwen. In de manier waarop, liggen de verschillen. Waar de één vooral inzet op nieuwe wetgeving, zoekt de ander het in maatwerk. Op bijna alle ‘oplossingsrichtingen’ valt juridisch commentaar te leveren, maar er valt komende week zeker wat te kiezen.

Wanneer er uitgewerkte voorstellen worden gepresenteerd nemen wij die weer onder de loep om te kijken of de voorstellen binnen de juridische lijntjes blijven. Wij houden het in de gaten!

Over de auteurs

  • Ton van Vulpen

    Ton van Vulpen is jurist bij Catch Legal. Hij is gespecialiseerd in het omgevingsrecht.

    Catch Legal

  • Joris Krouwels

    Joris is de commerciële schakel van Catch Legal. Als medewerker Marketing, Sales & Business Development zoekt hij naar kansen in de markt. Daar hoort natuurlijk ook een stukje relatiebeheer bij. Joris is een creatieve geest met een echte hands-on mentaliteit.

    Catch Legal

Gerelateerd nieuws

Voorrang voor woningzoekenden met maatschappelijke of economische binding

Wie krijgt er voorrang op de woningmarkt? Een hot item in deze verkiezingsperiode. Met de wijziging van de Huisvestingswet 2014 per 1 januari 2024, beschikken gemeenten over meer instrumenten om te sturen op de verdeling van woonruimte. De wet biedt onder meer de mogelijkheid om woningen met voorrang toe te wijzen aan woningzoekenden die een sociale of economische binding hebben met een woningmarktregio, de gemeente of een deel van de gemeente. Deze verruiming geeft gemeenten meer regie op de lokale woningmarkt.

Omgeving

Bouw sneller, maar houd de rechtsstaat heel

De roep om minder bezwaarprocedures bij woningbouwprojecten klinkt steeds luider. Verschillende politieke partijen willen de rechtsbescherming inkorten om sneller te kunnen bouwen. Ook het 'schrappen van regels' wordt als een stoere oplossing gepresenteerd. Dat klinkt aantrekkelijk – tot je ziet hoe het in de praktijk werkt.

Omgeving

'Hittestress met dodelijke gevolgen vraagt om meer aandacht en voorzorgsmaatregelen'

Het Openbaar Ministerie heeft een boete van 25.000 euro geëist tegen een zorginstelling waar een 40-jarige hulpbehoevende cliënt overleed tijdens een hittegolf. De hittegolven in Nederland nemen toe en daarmee de gevaren. Tien miljoen Nederlanders lopen risico op hittestress en hittegerelateerde ziekten en de gevolgen voor kwetsbare groepen kunnen zelfs dodelijk zijn. Dit vraagt meer aandacht.

Klimaat

Hitte-aanpak 2025: groenere en koelere leefomgeving

Door klimaatverandering wordt het droger en warmer in de zomers. In het Regeerprogramma 2024 wordt daarom onder meer een kabinetsbrede actieagenda hitte (2025) aangekondigd. Op 2 juni 2025 is deze ‘Hitte aanpak 2025’ aan de Tweede Kamer aangeboden door drie departementen. Hierin is gekozen voor vier themalijnen, waaronder de Themalijn Gebied. Hierbij ligt de focus op onder meer het realiseren van een groenblauwe inrichting om schaduw en verkoeling te bieden. Wat zijn de belangrijkste uitdagingen in de ruimtelijke omgeving?

Omgeving

Meer nieuws