24 oktober 2025

Woningbouw

De politieke partijen schreven ruim 1.600 pagina’s aan verkiezingsprogramma’s: genoeg om een lade van onze dossierkast te vullen. Maar als omgevingsjuristen van de toekomst zijn wij vooral benieuwd naar één thema: het versnellen van de woningbouw. Hoe willen de zes (vooralsnog) grootste partijen dat aanpakken en is dat wat ons betreft juridisch haalbaar?

Verkorten van procedures

Vrijwel alle partijen willen actie ondernemen om de procedures te verkorten. Het CDA wil het stapelen van bezwaar- en beroepsmogelijkheden beperken door de Omgevingswet aan te passen. GroenLinks-PvdA kiest een andere benadering: zij wil een aparte wet om woningbouwprojecten sneller te realiseren. De VVD gaat het verst door te pleiten voor een systeem waarin eenvoudige bouwvergunningen automatisch worden goedgekeurd als de overheid te traag beslist.

Juridisch haalbaar?

Vanuit juridisch perspectief is versnelling mogelijk, maar niet onbeperkt. De wetgeving biedt op dit moment al ruimte om bezwaar- en beroepsprocedures te stroomlijnen (coördinatie), mits de toegang tot de rechter in stand blijft. Verder gaan we met de automatische goedkeuring, zoals de VVD voorstelt, terug naar het oude recht terwijl er destijds bewust voor is gekozen om dit uit de Omgevingswet te laten. (Dat bespraken we eerder in deze blog!)

Nieuwe steden of straatje erbij?

D66 valt op met haar plan voor tien nieuwe steden nabij OV-knooppunten. Daarmee kiest de partij voor grootschalige gebiedsontwikkeling. GroenLinks-PvdA richt zich vooral op regie van het Rijk met bindende afspraken met gemeenten en provincies. Het CDA en JA21 zien meer in kleinschalige uitbreiding – het “wijkje erbij” of ‘’straatje erbij’’ – waarbij gemeenten ruimte krijgen om lokaal maatwerk te leveren.

Juridisch haalbaar?

De Omgevingswet biedt al voldoende juridische instrumenten voor al deze plannen. Maar de praktijk is weerbarstig. Nieuwe steden vergen bijvoorbeeld langdurige planvorming, MER-procedures, grondverwervingstrajecten. D66’s visie is daarom juridisch mogelijk, maar in de uitvoering complex en vooral geschikt voor de lange termijn. De nadruk van CDA en JA21 op lokale uitbreidingen past beter binnen de huidige systematiek van decentrale regie.

Toegang tot bezwaar en beroep

Sommige partijen willen niet alleen snellere procedures maar ook minder inwoners die tegen de besluiten mogen procederen. CDA wil het belanghebbende-criterium aanscherpen waardoor alleen direct belanghebbenden kunnen procederen. GroenLinks-PvdA, D66 en CDA hechten juist aan extra inspraak door bijvoorbeeld het belang van de woningzoekenden vast te leggen, terwijl de PVV zelfs suggereert dat woningen in de eerste plaats voor Nederlanders moeten zijn.

Juridisch haalbaar?

Toegang tot de rechter mag volgens Europese verdragen niet te ver worden beperkt. Het uitsluiten van personen of organisaties kan daar mogelijk mee in strijd zijn. En nog meer inspraak vooraf, is helaas geen garanties tot minder gerechtelijke procedures.

Gaan we echt sneller bouwen na de verkiezingen?

Laat het woonthema zien dat partijen het eens zijn: we willen sneller bouwen. In de manier waarop, liggen de verschillen. Waar de één vooral inzet op nieuwe wetgeving, zoekt de ander het in maatwerk. Op bijna alle ‘oplossingsrichtingen’ valt juridisch commentaar te leveren, maar er valt komende week zeker wat te kiezen.

Wanneer er uitgewerkte voorstellen worden gepresenteerd nemen wij die weer onder de loep om te kijken of de voorstellen binnen de juridische lijntjes blijven. Wij houden het in de gaten!

Over de auteurs

  • Ton van Vulpen

    Ton van Vulpen is jurist bij Catch Legal. Hij is gespecialiseerd in het omgevingsrecht.

    Catch Legal

  • Joris Krouwels

    Joris is de commerciële schakel van Catch Legal. Als medewerker Marketing, Sales & Business Development zoekt hij naar kansen in de markt. Daar hoort natuurlijk ook een stukje relatiebeheer bij. Joris is een creatieve geest met een echte hands-on mentaliteit.

    Catch Legal

Gerelateerd nieuws

Bestuurders wees alert op de stikstofproblematiek: bestuurdersaansprakelijkheid ligt op de loer

Intern salderen van de baan. Voorheen mocht bij de beantwoording van de vraag of een natuurvergunning voor een nieuw project in de buurt van een Natura 2000-gebied nodig was, de stikstofuitstoot van het nieuwe project worden weggestreept tegen de stikstofuitstoot die een oud, vergund project op dezelfde locatie al veroorzaakte.

Omgeving

Leve de integrale visie, of blijven politiek en praktijk verslaafd aan ‘micro’?

Aan grote, samenhangende ideeën voor een beter systeem geen gebrek. Kijk maar naar de Omgevingswet. De brede(re) en integrale visie op de leefomgeving klonk en klinkt prachtig, maar wat zien we in de praktijk? Eerder een enorme bedrevenheid in het vinden van juridische geitenpaadjes die de grote dilemma’s omzeilen. Het lijkt een breder politiek en maatschappelijk probleem, waardoor grote transities haperen. Gelukkig zijn er lichtpuntjes.

Omgeving

Samenwerking bij industriële woningbouw – bouwstenen voor een nieuwe bouwcultuur

Op 9 november verscheen in ‘NH Bouwstroom Buurtwaarts’ een samenvatting van een artikel van Mariëlle Hoefsloot, directeur van de Federatie, over de totstandkoming van een nieuwe bouwcultuur. Hierin stelt Mariëlle dat samenwerking tussen overheid, gemeenten, ontwikkelaars, bouwers, ontwerpers en maatschappelijke organisaties cruciaal is om kwalitatief hoogwaardige en toekomstbestendige woonomgevingen te realiseren. Het artikel bespreekt het Governance-kader en de bijbehorende Routekaart, die samen de bouwstenen en kwaliteitsingrediënten laten zien voor effectief samenwerken en sturen op ruimtelijke kwaliteit.

Omgeving

Onderzoek toont minder woondiscriminatie bij woningbezichtiging

Woningzoekenden krijgen steeds meer gelijke kansen in de particuliere huursector. Dat blijkt uit de vierde Landelijke monitor discriminatie bij woningverhuur. Voor het eerst wordt geen hard bewijs meer gevonden van discriminatie op basis van afkomst, seksuele voorkeur of geslacht van geïnteresseerden voor een woningbezichtiging. Wel gaat meer dan de helft van de verhuurbemiddelaars in op verzoeken om bepaalde groepen huurders uit te sluiten, ondanks toegenomen bewustzijn dat dit discriminerend is.

Omgeving

Meer nieuws