Online magazine GALA in actie: gemeenten en de toekomst van het sociaal domein

‘Bezuinigen op preventie is het domste wat je kan doen.’ Onder meer met die gepeperde uitspraak gooide Ruth Peetoom, voorzitter van de GGZ, in een opinieartikel van de Volkskrant de knuppel in het hoenderhok. Immers, zo meent zij, ‘bezuinigen op preventie is in alle opzichten de rekening doorschuiven. Naar later, naar elders of allebei.’ (1).

Ze hoorde hoe de koning in de troonrede het belang van preventie aanstipte. ‘Het Nationale Preventieakkoord draagt eraan bij dat Nederlanders gezonder kunnen leven,’ sprak hij. Mooie woorden, maar toen Peetoom vervolgens de Miljoenennota bekeek, bleek de financiële werkelijkheid toch even anders te liggen. ‘Preventie krijgt in de plannen jaarlijks honderden miljoenen minder, oplopend tot een miljard euro in 2028. Daarnaast gaat de bijdrage voor de gezondheidsbevordering omlaag van 169 naar 128 miljoen euro per jaar,’ schrijft ze in haar artikel.

Er is dus in elk geval het komende begrotingsjaar minder geld voor preventie. En dat terwijl in diverse onderzoeken en rapporten het belang van preventie duidelijk naar voren komt – en overigens al jaren genoeglijk bekend is. Zo maken het RIVM, de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid en de Sociaal-Economische Raad er allemaal uitgebreid gewag van – daarin ontegenzeggelijk ook beïnvloed door corona-inzichten.

Samen met bewoners gezondheid vormgeven

Naast het Nationaal Preventieakkoord zijn er nog een paar akkoorden gesloten: het Integraal Zorgakkoord en het Gezond en Actief Leven Akkoord, ook wel bekend onder de afkorting GALA. In dit magazine zoomen we in op dat laatste akkoord. We kijken naar het belang van preventie en gezondheidsbevordering op lokaal niveau. De rode draad is de rol van gemeenten en hoe zij samen met wijkbewoners gezondheid en preventie vormgeven. Het GALA heeft tot doel gemeenten een steviger basis te geven om integraal preventief gezondheidsbeleid te kunnen gaan voeren, met het oog op 2040 en nieuwe generaties: ‘weerbare en gezonde mensen’ die opgroeien, leven, werken en wonen in een gezonde leefomgeving met een sterke sociale basis.

Wat kun je zoal verwachten? In het openingsartikel gaat Bianca den Outer dieper in op GALA en de hooggespannen verwachtingen versus de praktijk bij gemeenten. Met de ambities die zijn beschreven in GALA kan niemand het oneens zijn, maar eigenlijk zijn we ook tien jaar te laat begonnen. Wat kunnen gemeenten wél doen? Vervolgens doet Marja de Jong (adviseur bij GGD IJsselland) een boekje open over een bijzonder participatietraject in Deventer, waar zij zeer nauw bij betrokken was. Daaruit blijkt dat het belangrijk is om naast de bewoners te gaan staan. In samenwerking op wijkniveau zit de sleutel tot verandering van gedrag in leefstijl.

Djoeke van Dale en Brigit Staatsen (RIVM) bekijken GALA vanuit het perspectief van de gezonde leefomgeving. Hoe zorg je ervoor dat je de gezondheid van bewoners bevordert met de inrichting van de leefomgeving? Anneke Hiemstra schrijft onder meer over het wegnemen van belemmeringen bij toegankelijke zorg en signaleert daarbij vijf belangrijke thema’s: betaalbaarheid, beschikbaarheid, begrijpelijkheid, passendheid en de invloed van de systeemwereld. Verder vind je in dit magazine nog artikelen over het belang van regionale samenwerking over de gemeentegrenzen heen, het inzetten van kunst en cultuur bij het behalen van gezondheidswinst en het verkleinen van gezondheidsverschillen door middel van bewegen en ontmoeten.

Bekijk het online magazine hier >

Het magazine 'Het GALA in actie' is een uitgave van Pont | Zorg & Sociaal en is mede tot stand gekomen in samenwerking met Factum.

1. https://www.volkskrant.nl/columns-opinie/opinie-bezuinigen-op-preventie-in-de-zorg-is-het-domste-wat-je-kunt-doen~be8d113b/