Waarom de Britse AI-top wel degelijk een succes(je) is

Het feit dat de AI Safety Summit plaatsvond in zijn land, is vooral voor de Britse premier Rishi Sunak een belangrijk moment. Hij moet zich met Groot-Brittannië positioneren tussen grootmachten als de EU, China en de VS en dan is zo’n mondiale top over AI de gelegenheid om zichzelf op de wereldkaart te zetten en zich te profileren op deze heikele kwestie. Echte harde afspraken zijn er overigens niet gemaakt. Wel is er afgesproken dat er een Brits instituut komt dat, in het algemeen belang, de veiligheid van AI-toepassingen monitort, vooral bij “snelle onverwachte ontwikkelingen”.

Blik op de deelnemerslijst

Een blik op de deelnemerslijst leert dat de echt grote politieke namen er niet waren, behalve Ursula von der Leyen, voorzitter van de Europese Commissie. De Amerikaanse president Joe Biden stuurde Kamala Harris, Emmanuel Macron liet sowieso verstek gaan en Mark Rutte, zelf op handelsmissie, stuurde staatssecretaris Alexandra van Huffelen. Wel aanwezig waren de grote techbedrijven: Elon Musk, de baas van X (voorheen Twitter) en Nick Clegg, directeur bij Meta. China stuurde een staatssecretaris voor Wetenschap en Technologie.

Precies in dat laatste feit zit het waardevolle van deze AI-top: overleg op hoog, globaal niveau. De ontwikkelingen rond kunstmatige intelligentie gaan zo snel en kunnen dusdanig mondiaal ontwrichtend zijn dat de diverse machtsblokken er wel over móeten praten. Tot dusver gebeurde dat slechts sporadisch en nauwelijks georganiseerd.

Civil society niet aanwezig

Probleem is wel dat het maatschappelijk middenveld, of de civil society, in beperkte mate aanwezig was. Wel veel onderwijsinstellingen, maar geen kritische burgerrechtenbewegingen bijvoorbeeld. Op die manier was het toch vooral “feestje” voor de bestuurlijke en technologische elite, en niet de mensen die uiteindelijk met de onvermijdelijke algoritmes te maken gaan krijgen.

Dat was ook de klacht die de spaarzaam aanwezige vertegenwoordigers uit de civil society uitten tegenover Politico (1). Zeker, we moeten naar de grote bedreigingen van AI kijken voor de gehele mensheid, maar vooral ook naar het betekent op kleinere schaal, klinkt het. Bijvoorbeeld wanneer AI wordt ingezet bij het al dan niet verstrekken van een hypotheek of toegang tot de zorg.

Het sluit aan bij een interview met Peter Werkhoven, Chief Science bij TNO, dat onlangs op PONT verscheen. Daarin zegt hij dat de nu in de maak zijnde AI een goede ontwikkeling is, maar dat daarbij maar weinig wordt gezegd over hoe ethische dilemma’s moeten worden afgewogen bij de inzet van AI, bijvoorbeeld voor cyber security, zelfrijdende auto’s of zorgrobots. “Dit raakt aan filosofie, aan sociologie, aan psychologie, aan technologie en aan wet- en regelgeving’’, zegt Werkhoven. “Al die perspectieven moeten samenkomen, trans-disciplinair. Dit zijn systeemveranderingen met vragen die als samenleving moeten worden beantwoord.’’ Daarom stelt Werkhoven in Nederland een trans-disciplinaire AI-raad voor, waar deze perspectieven samenkomen.

En dus ook meer ruimte voor het maatschappelijk middenveld, van onderop dus. Het lijkt, gepaard met strenge wet- en regelgeving, een zinvoller initiatief dan een nieuw top down-instituut dat vooralsnog minder breed van opzet is – en daardoor waarschijnlijk minder maatschappelijke impact maakt.

1. https://www.politico.com/newsletters/digital-future-daily/2023/11/08/the-ai-safety-summit-and-its-critics-00126171