GGZ slaat met vuist op de formatietafel: zo kan het niet langer

Laat de GGZ niet door de bodem zakken. Dat zijn de krachtige, alarmerende woorden van patiënten, naasten, psychologen, psychiaters en GGZ-instellingen, samen met de belangenbehartigers de Nederlandse GGZ, MIND, NIP en NVvP. Zij doen de oproep aan de partijen die nu rond de formatietafel proberen om nader tot mekaar te komen.

In een brief doen de organisaties een beroep op informateur Ronald Plasterk om in een nieuw regeerakkoord maatregelen op te nemen die helpen om de penibele situatie op te lossen (1). Politieke keuzes kunnen voorkomen dat de GGZ onbereikbaar wordt. De toegankelijkheid is volgens de sector al ver onder de maat en dreigt, als er niets verandert, nog verder te verslechteren.

De pijlers van de GGZ

Ze Nederlandse GGZ, MIND, NIP en NVvP zien dat de instroom nog altijd enorm stijgt. Zo is het aantal mensen met mentale klachten van 2009 tot 2021 toegenomen met 53 procent. Dit terwijl het budget voor de GGZ slechts steeg met 11 procent. Ruim 80.000 mensen staan op een wachtlijst. Meestal een aantal maanden, maar voor sommige behandelingen is de wachttijd één tot twee jaar. Het gaat dan om bijvoorbeeld behandelingen voor trauma, persoonlijkheidsproblematiek of eetstoornissen.

Het aantal vacatures is torenhoog, en mede daardoor staan de zorgprofessionals onder toenemende druk. Tel daar de administratieve lasten en flinke financiële tekorten bij instellingen bij op en je stevent af op een ramp, zo valt op te maken uit de brief. Dat alles staat haaks op de pijlers waarop het GGZ-stelsel steunt. Dat zijn tijdige en passende zorg voor mensen met een psychische aandoening, voldoende, gewaardeerde en goed op hun taak toegeruste zorgverleners en tot slot een financieel gezond GGZ-aanbod.

In de brandbrief worden ook een aantal oplossingen voorgedragen. Investeren in mentale gezondheid en de GGZ leidt tot minder vraag naar GGZ en hoge maatschappelijke baten zoals minder verzuim op het werk. Dergelijke investeringen vergroten de toegankelijkheid van de zorg. Om personeel aan te trekken en te behouden in de GGZ, is een radicale omslag nodig van controledrift naar vertrouwen in de professional en moeten er voldoende professionals worden opgeleid. Daarvoor is onder andere minder administratieve last nodig. Samenwerking tussen zorg en het sociaal domein moet mogelijk worden gemaakt.

Niks in het PVV-verkiezingsprogramma

Hoewel de echte onderhandelingen over een nieuwe regeringscoalitie nog moeten beginnen – het gaat nu vooral over het waarborgen van de rechtsstaat – is dit wel het moment voor veel (belangen)organisaties om zichzelf luid en duidelijk kenbaar te maken. In het geval van de geestelijke gezondheidszorg is het slaan op de trom ook hard nodig. De PVV, na de verkiezingen veruit de grootse partij, heeft in het verkiezingsprogramma op geen enkele manier aandacht voor de GGZ, en dus tast iedereen in het duister wat die partij precies wil met dit dossier waarin zoveel op het spel staat.

In een (ongedateerd) document op de PVV-site valt te lezen dat de geestelijke gezondheidszorg volgens de partij “een stuk beter en goedkoper moet worden” (2). Maar hoe wordt geenszins duidelijk, behalve de aansporing dat allerhande “onzintherapieën” geschrapt dienen te worden. Daar zit dus wel degelijk de ruimte voor de belangenbehartigers om de geestelijke gezondheidszorg echt op de formatiekaart te krijgen.

1. https://cms.denederlandseggz.nl/assets/common/Brief-A4-met-links-DEF-DEF.pdf

2. https://www.pvv.nl/index.php/component/content/article.html?id=6824:ao-geestelijke-gezondheidszorg-