16 februari 2024

Ai

Algoritme

Elk jaar brengt de VNG een trendrapport Informatiesamenleving uit, waarin wordt ingegaan op onder meer taalmodellen en de gevolgen van digitalisering voor het welzijn van jonge mensen. Zo ook dit jaar. En omdat de ontwikkelingen in het digitale domein en met name rond AI zo snel gaan, is het altijd interessant om te lezen hoe overheidsorganisaties met diezelfde ontwikkelingen omgaan. En wat de mogelijke impact is van nieuwe techniek op de uitvoering van eigen beleid (1).

Hypegevoeligheid

De VNG waarschuwt voor “hypegevoeligheid” en al te grote opwinding over wat er allemaal kan. Een tool als ChatGPT is aantrekkelijk en fascinerend, maar kent ook grote onvolkomenheden. Dat er veel mogelijk is, wil nog niet zeggen dat de techniek al voldoende volwassen is: “De markt drijft hypes aan rondom AI en algoritmen en belooft gouden bergen, maar wetenschappers en adviesraden zoals de WRR waarschuwen om de beloftes en de inzet van AI kritisch te benaderen.” Techbedrijven spiegelen AI voor als een quick fix voor (maatschappelijke) problemen. Maar dat beeld doet geen recht aan de complexiteit van onze samenleving waarin veel problemen met elkaar samenhangen, aldus de VNG.

Gemeenten en andere overheden mogen met deze technologie aan de slag om maatschappelijke opgaven aan te pakken. Maar wel met een kritische kanttekening: “Er liggen in het gebruik van AI en algoritmen ook nog uitdagingen en ethische vraagstukken op het gebied van transparantie, verantwoording, privacy en procedurele rechten,” valt te lezen in de trendrapportage. De VNG roept namens gemeenten de rijksoverheid en EU op om bij de ontwikkeling wet- en regelgeving rond AI aandacht te hebben voor uitvoerbaarheid, onder andere door uitvoeringstoetsen te doen. Wat daar precies mee wordt bedoeld, wordt overigens niet verder uitgewerkt.

Brede scepsis over AI

De koepelorganisatie heeft wel heel goed door dat er onder veel Nederlanders scepsis bestaat over AI na schandalen als de kinderopvangtoeslagenaffaire en dat die scepsis ook geldt voor AI-toepassingen waarvan (lokale) overheden zich bedienen. Uit onderzoek van adviesbureau KPMG vorig jaar bleek dat het vertrouwen van Nederlanders in AI ten opzichte van het jaar ervoor flink was gedaald. 2). 80 procent van de Nederlanders denkt dat chatdienst ChatGPT risico’s met zich meebrengt.

Informaticus en columnist Ilyaz Nasrullah verwoordt in een column het als volgt: “Juist in Nederland – waar het een tijd lang algoritmeschandalen regende – zijn we ervan doordrongen dat je de risico’s van kunstmatige ‘intelligentie’ er gratis bijkrijgt als deze technologie ondoordacht gebruikt wordt.” (3). In die zin is het goed dat de VNG al in een vroeg stadium op de rem trapt en de lokale overheden op het hart drukt niet al te veel mee te gaan in de AI-hype.

1) https://vng.nl/artikelen/trendanalyse-ai-en-algoritmen

2) https://kpmg.com/nl/nl/home/topics/digital-transformation/artificial-intelligence/algoritme-vertrouwensmonitor.html

3) https://vng.nl/artikelen/column-wie-volwassen-is-omarmt-de-regulering-van-generatieve-ai

Over de auteurs

  • Tom Reijner

    Tom Reijner is Freelance journalist, onderzoeker en podcastmaker.

Gerelateerd nieuws

De cruciale rol van een veilige meldcultuur bij cybersecurity

Onlangs publiceerde de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) het Cybersecuritybeeld Nederland (CSBN) 2025. Het rapport schetst een digitale dreigingsomgeving die steeds complexer, diverser en onvoorspelbaarder wordt. Terwijl de dreiging groeit, ligt de verdediging in het versterken van de digitale basishygiëne. Organisatiecultuur speelt hierbij een belangrijke rol in hoe incidenten worden herkend en gemeld. Het CSBN 2025 maakt duidelijk dat digitale veiligheid geen puur technologisch vraagstuk is, maar afhankelijk is van hoe mensen binnen organisaties handelen. Transparency International Nederland (TI-NL) benadrukt daarom de cruciale rol van menselijk gedrag en een veilige meldcultuur bij effectieve cybersecurity.

AI en Auteursrecht: waarom een uitspraak uit München alles verandert

Op 11 november 2025 deed het Landesgericht München uitspraak in een zaak die de juridische wereld én de techsector op scherp zet: GEMA tegen OpenAI (zaaknummer 42 O 14139/24). Het ging om de vraag of het gebruik van auteursrechtelijk beschermde songteksten door generatieve AI-modellen zoals ChatGPT in strijd is met het auteursrecht. Het antwoord van de rechtbank? Ja. En dat is best baanbrekend.

Topbestuurders zien AI als oplossing voor klimaatambities, niet als bedreiging

Topbestuurders zien Kunstmatige Intelligentie (AI) als belangrijk hulpmiddel voor het behalen van klimaatdoelen. Dat blijkt uit een wereldwijd onderzoek van KPMG onder ruim 1.200 CEO’s en bestuursvoorzitters in twintig landen. De meeste ondervraagde topbestuurders (87 procent) geven aan dat AI-toepassingen bijdragen aan het realiseren van net-zero-doelen. Hoewel slechts 30 procent van de organisaties op korte termijn prioriteit geeft aan het verbeteren van het energieverbruik door AI, is 96 procent ervan overtuigd dat er in de toekomst voldoende duurzame energie beschikbaar zal zijn om aan de energievraag van AI te voldoen.

Cybersecuritybeeld 2025: dreigingen divers en onvoorspelbaar, digitale basishygiëne op orde blijft cruciaal

De Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) heeft het Cybersecuritybeeld Nederland 2025 (CSBN) gepubliceerd. Het CSBN schetst een beeld van een digitaal dreigingslandschap dat steeds complexer en onvoorspelbaarder wordt. Cyberaanvallen worden geavanceerder terwijl digitale systemen onderling sterk van elkaar afhankelijk zijn. Deze ontwikkeling vraagt om een brede, proactieve aanpak om digitale weerbaarheid te vergroten. In dit bericht belichten we de belangrijkste aandachtspunten uit het CSBN voor Nederlandse bedrijven en organisaties.
Meer nieuws