29 november 2024

Data ethiek

Ervaringen burgers

Recht op vergetelheid

Recht op toegang

Casus Van der Linde

De zaak van activist Frank van der Linde illustreert de problematiek. Hij werd ten onrechte op een terroristenlijst (CTER) geplaatst en onderworpen aan toezicht door de politie en internationale instanties. Ondanks een rechterlijk bevel om een onafhankelijke forensisch onderzoeker toegang te geven tot de systemen, blokkeert de politie deze poging, met een beroep op een vermeend gebrek aan wettelijke grondslag. De Autoriteit Persoonsgegevens (AP) ontkent de exclusieve bevoegdheid die de politie haar toeschrijft. Op grond van de Algemene wet bestuursrecht (Awb) moet de politie meewerken aan een onderzoeksbevel van de rechter.

Volgens het rapportage van Follow the Money gaat de structurele weigering van de politie om gegevens te delen verder dan individuele zaken. Massale opslag van persoonsgegevens – inclusief onschuldige burgers, slachtoffers en getuigen – vindt volgens het rapportage plaats zonder wettelijke basis. Interne audits wijzen al jaren op non-compliance met de Wet politiegegevens. Niet alleen wordt data niet vernietigd, ook ontbreekt inzicht in wie toegang heeft tot welke informatie.

Datahonger; gebrek aan checks and balances

Ondertussen worden de bevoegdheden van de politie uitgebreid. Nieuwe wetgeving zal de politie toestaan om berichten in besloten chatgroepen te lezen, zelfs voordat strafbare feiten zijn vastgesteld, ook wel bekend als predictive policing. In combinatie met het al omvangrijke gebruik van data, groeit de kans op schendingen van grondrechten.

Experts en de Nationale Ombudsman waarschuwen voor een toenemende machtsongelijkheid tussen de uitvoerende en controlerende macht. Hoogleraar Reijer Passchier pleit voor nieuwe checks and balances. Controle op dataverzameling en -gebruik door de politie is essentieel om massasurveillance en misbruik te voorkomen. Hij stelt dat de huidige praktijk het recht op privacy zwaar onder druk zet en de rechtsstaat ondermijnt. “Door digitalisering wordt de uitvoerende macht alleen maar machtiger. De controlerende macht krijgt steeds minder grip op uitvoerende macht. Deze zaak laat zien dat het probleem verder uit de hand loopt. Er zijn nieuwe checks and balances nodig. Anders komen burgers in de knel.”

Lees het volledige artikel hier.

Over de auteurs

  • Christian Cordoba Lenis

    Christian Cordoba Lenis is nieuwsredacteur voor PONT | Data & Privacy. Cordoba Lenis is geïntrigeerd door het raakvlak tussen technologie en recht. Cordoba Lenis heeft zowel een juridische als een technische achtergrond en waagt zich nu aan het journalistieke vak.

    PONT | Data & Privacy

Gerelateerd nieuws

Inzichten en succesfactoren van proeftuinen met het Digitaal Meedoen Pakket

Onderzoekers van het Centrum voor Digitale Inclusie hebben onderzocht hoe financieel kwetsbare mensen in Nederland meer kunnen deelnemen aan de digitale samenleving. Door middel van een proeftuin onder 100 deelnemers is gekeken naar toegang tot de digitale wereld voor groepen die geen of beperkt internet hebben. Het onderzoeksrapport laat de noodzaak zien van toegang tot het internet en digitale middelen om aangesloten te blijven bij de maatschappij. De resultaten bieden concrete aanbevelingen voor overheden, beleidsmakers en organisaties om toegang tot de digitale wereld in Nederland verder te verbeteren.

Zorg & Sociaal

Naast kansen ook veel risico’s bij AI op het gebied van corruptie

Artificiële Intelligence (AI) wordt met de dag slimmer, en de afgelopen jaren wordt AI dan ook steeds meer gebruikt. Hiermee groeien echter ook de risico’s op misbruik en corruptie. Experts van Transparency International waarschuwen dat AI op verschillende manieren voor corruptie gebruikt kan worden. Daarnaast zouden sommige eigenschappen van AI corruptie ook nog eens aanlokkelijker maken. Wetgeving om misbruik tegen te gaan en corruptie te voorkomen is dan ook hard nodig.

Overheid laat burger verdwalen in de jungle van gegevensverwerking

Wat kun je als burger doen wanneer de overheid je persoonsgegevens gebruikt en daarmee besluiten neemt waar je het niet mee eens bent? Fatma Çapkurt promoveerde op een onderzoek hiernaar. Burgers moeten verwerking van hun gegevens beter kunnen beoordelen.

'Als we zo doorgaan, gaat de datacenter-sector de duurzaamheidsdoelstelling voor 2030 niet halen'

De groeiende afhankelijkheid van onze samenleving van digitale technologieën zoals AI veroorzaakt een steeds grotere ecologische voetafdruk. Kristina Irion, universitair hoofddocent aan het Instituut voor Informatierecht, onderzoekt de wetgeving en het beleid van de Europese Unie rondom datacenters. In een recent artikel leggen zij en co-auteur Jessica Commins uit waarom, ondanks maatregelen om de energie-efficiëntie en het verbruik van hernieuwbare energie te verhogen, de ongebreidelde groei van de datacentersector het bereiken van de duurzaamheidsdoelstelling voor 2030 in gevaar brengt.
Meer nieuws