29 november 2024

Data ethiek

Ervaringen burgers

Recht op vergetelheid

Recht op toegang

Casus Van der Linde

De zaak van activist Frank van der Linde illustreert de problematiek. Hij werd ten onrechte op een terroristenlijst (CTER) geplaatst en onderworpen aan toezicht door de politie en internationale instanties. Ondanks een rechterlijk bevel om een onafhankelijke forensisch onderzoeker toegang te geven tot de systemen, blokkeert de politie deze poging, met een beroep op een vermeend gebrek aan wettelijke grondslag. De Autoriteit Persoonsgegevens (AP) ontkent de exclusieve bevoegdheid die de politie haar toeschrijft. Op grond van de Algemene wet bestuursrecht (Awb) moet de politie meewerken aan een onderzoeksbevel van de rechter.

Volgens het rapportage van Follow the Money gaat de structurele weigering van de politie om gegevens te delen verder dan individuele zaken. Massale opslag van persoonsgegevens – inclusief onschuldige burgers, slachtoffers en getuigen – vindt volgens het rapportage plaats zonder wettelijke basis. Interne audits wijzen al jaren op non-compliance met de Wet politiegegevens. Niet alleen wordt data niet vernietigd, ook ontbreekt inzicht in wie toegang heeft tot welke informatie.

Datahonger; gebrek aan checks and balances

Ondertussen worden de bevoegdheden van de politie uitgebreid. Nieuwe wetgeving zal de politie toestaan om berichten in besloten chatgroepen te lezen, zelfs voordat strafbare feiten zijn vastgesteld, ook wel bekend als predictive policing. In combinatie met het al omvangrijke gebruik van data, groeit de kans op schendingen van grondrechten.

Experts en de Nationale Ombudsman waarschuwen voor een toenemende machtsongelijkheid tussen de uitvoerende en controlerende macht. Hoogleraar Reijer Passchier pleit voor nieuwe checks and balances. Controle op dataverzameling en -gebruik door de politie is essentieel om massasurveillance en misbruik te voorkomen. Hij stelt dat de huidige praktijk het recht op privacy zwaar onder druk zet en de rechtsstaat ondermijnt. “Door digitalisering wordt de uitvoerende macht alleen maar machtiger. De controlerende macht krijgt steeds minder grip op uitvoerende macht. Deze zaak laat zien dat het probleem verder uit de hand loopt. Er zijn nieuwe checks and balances nodig. Anders komen burgers in de knel.”

Lees het volledige artikel hier.

Over de auteurs

  • Christian Cordoba Lenis

    Christian Cordoba Lenis is nieuwsredacteur voor PONT | Data & Privacy. Cordoba Lenis is geïntrigeerd door het raakvlak tussen technologie en recht. Cordoba Lenis heeft zowel een juridische als een technische achtergrond en waagt zich nu aan het journalistieke vak.

    PONT | Data & Privacy

Gerelateerd nieuws

Digiflyer 2025: overzicht digitale EU-wetgeving

De wet- en regelgeving op het gebied van digitalisering ontwikkelt zich enorm. En ook dit jaar zullen nieuwe wetten van toepassing worden die relevant zijn voor decentrale overheden en hun werkterreinen.

Data & Privacy

Wordt US Cloud binnenkort illegaal? Trump ondermijnt EU-VS Data Privacy Framework

Sinds de onthullingen van Snowden weten we dat de VS massaal EU-gebruikers bespioneert door persoonsgegevens van Amerikaanse Big Tech-bedrijven te verzamelen. De "Privacy and Civil Liberties Oversight Board" (PCLOB) is de belangrijkste Amerikaanse toezichthouder op deze wetten. De New York Times meldt nu dat Democratische leden van de (officieel "onafhankelijke") PCLOB brieven hebben ontvangen waarin wordt geëist dat zij uiterlijk vrijdagavond aftreden. Dit zou het aantal benoemde leden onder de drempel brengen om de PCLOB operationeel te houden en de onafhankelijkheid van andere uitvoerende beroepsinstanties in de VS in twijfel trekken. Het artikel gaat verder in het Engels.

Data & Privacy

De Artificial Intelligence ACT, waarom is dat voor mij van belang?

De AI-Act heeft ten doel om de ontwikkeling van AI, met name ook door start ups, te promoten en tegelijkertijd de gevaarlijke aspecten daarvan voor de grondrechten en vrijheden van de burgers van de EU te beteugelen. Remmen en gas geven tegelijk: we zullen zien hoe dat afloopt! De AI Act is een Verordening van de EU die aanvullend is op de andere Verordeningen van de EU, zoals de AVG, de Digital Services Act etc. De AI Act richt zich onder andere op de aanbieders van AI-systemen, de gebruiksverantwoordelijke, met ander woorden degene die het AI-systeem inzet en de betrokken personen. De vraag is wat de AI Act toevoegt naast bijvoorbeeld de AVG.

3e rapport Digital Decade: AI-verordening gepubliceerd

Op 2 februari 2025 worden de eerste verplichtingen uit de Europese AI-verordening van kracht. Gemeenten moeten dan voldoen aan algemene bepalingen, verbodsbepalingen en verplichtingen rondom AI-geletterdheid. Met een uitvoeringsanalyse onderzoekt de VNG wat de impact op de gemeentelijke uitvoering wordt.

Data & Privacy

Meer nieuws