Digitale duurzaamheid onder druk: AI en datagebruik vragen om bewuste keuzes

En met de opkomst van kunstmatige intelligentie (AI) groeit dat energieverbruik explosief. Onderzoek van Vrije Universiteit Amsterdam laat zien dat AI snel uitgroeit tot een van de grootste energieverbruikers ter wereld. In het onderzoek wordt geschat dat het totale stroomverbruik van AI-systemen inmiddels vergelijkbaar is met het volledige elektriciteitsverbruik van Nederland – en dat kan in 2025 nog verdubbelen.

Volgens het VU-onderzoek ontbreekt het aan transparantie: grote technologiebedrijven geven nauwelijks inzicht in hun daadwerkelijke energieverbruik. De Europese AI Act verplicht bedrijven alleen om het energiegebruik tijdens de trainingsfase van AI-modellen te rapporteren, terwijl het dagelijkse gebruik (“inference”) juist het meeste verbruikt. Daardoor is het moeilijk te zien hoeveel energie AI ons digitaal echt kost – en hoe dit zich verhoudt tot onze klimaatdoelen.

Ook digitale duurzaamheid vraagt om bewust beleid

Niet alleen in de private sector, maar ook binnen de overheid is er een groeiend besef dat digitalisering duurzamer moet. Om teams en afdelingen te helpen bewustere keuzes te maken, heeft de RijksAcademie voor Digitalisering en Informatisering Overheid (RADIO) de Duurzaam Digitaal Toolkit ontwikkeld, in opdracht van CIO Rijk (Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties).

De toolkit biedt praktische werkvormen voor teams die slimmer willen omgaan met data en digitale communicatie. Denk aan vragen als:

• Moet je elke mail echt beantwoorden of bewaren?

• Hoe beheren we versies van documenten zonder overbodige kopieën?

• En wat is de rol van AI-tools in ons werkproces – dragen ze bij aan efficiëntie of juist aan extra energieverbruik?

Het gebruik van de toolkit helpt niet alleen om bewuster te werken, maar levert ook concrete voordelen op: betere samenwerking, een overzichtelijkere informatiehuishouding en minder verspilling van opslag en energie.

Van bewustwording naar actie

De boodschap van zowel wetenschappers als beleidsmakers is duidelijk: digitale duurzaamheid vraagt om inzicht en actie. AI en datagebruik hoeven geen bedreiging te zijn voor onze klimaatdoelen, mits we transparant omgaan met energieverbruik en slimme keuzes maken in hoe we technologie inzetten.

Overheden kunnen hierin het goede voorbeeld geven: door hun eigen digitale werkwijze te verduurzamen én door van technologiebedrijven openheid te eisen over hun energie-impact.