Advies: Breng vaart in het klimaatbeleid met een klimaatvisie

De ontwikkeling van een klimaatneutrale en klimaatbestendige samenleving vereist een blik op de lange termijn. Hiervoor zijn nu keuzes in klimaatbeleid nodig die tientallen of zelfs honderden jaren doorwerken. Denk aan investeringen in en aanpassingen van energie- en waterinfrastructuur, aan de manieren waarop we huizen bouwen, wat we eten en hoe we ons vervoeren. Een Klimaatvisie kan die blik op de lange termijn geven. Deze visie 

• moet minstens 25 jaar vooruitkijken, met een doorkijk tot 100 jaar; 

• maakt het mogelijk om kansen en knelpunten tussen klimaat- en andere beleidsdoelen te zien die je met een kortetermijnblik over het hoofd ziet;

• biedt duidelijkheid en perspectief aan burgers, bedrijven en medeoverheden en maakt de voordelen van een klimaatneutrale, klimaatbestendige samenleving invoelbaar. 

Toekomstdenken

Wieke Pot, voorzitter van de commissie die het advies heeft voorbereid, benadrukt het belang van het betrekken van de samenleving bij het opstellen van een Klimaatvisie:

“Met een Klimaatvisie kun je de samenleving uitnodigen om mee te denken en te dromen over een leefbaar, gezond en veilig Nederland. Zo kunnen we ons voorstellingsvermogen oprekken en nieuwe oplossingen zien. Dan draagt een Klimaatvisie bij aan een gedeeld urgentiegevoel en draagvlak.” 

De WKR pleit daarnaast voor een toekomstcommissie in de Tweede Kamer, om ervoor te zorgen dat het debat in het parlement óók gaat over de lange termijn. Deze toekomstcommissie kan de Klimaatvisie gebruiken en waken over de samenhang met toekomstvisies op andere complexe beleidsterreinen zoals veiligheid, wonen en de energietransitie.  

Verhalen en verbeelding

Om tot een breed gedragen beeld te komen van een gewenste toekomst, is het belangrijk dat de samenleving wordt betrokken bij de visieontwikkeling. Het gebruik van verhalen en verbeelding helpen hierbij. Om de samenhang met verschillende maatschappelijke opgaven te zien - zoals woningbouw, stikstof of netcongestie – moeten meerdere ministeries betrokken zijn. 

Verankering in de klimaatbeleidscyclus 

De WKR adviseert de Klimaatvisie te verankeren in de bestaande cyclus van het klimaatbeleid. Dan speelt de visie een rol in in het ontwerpen, de uitvoering en de evaluatie van het klimaatbeleid. Het opstellen van de Klimaatvisie gebeurt wat de WKR betreft voorafgaand aan het Klimaatplan dat elke 5 jaar wordt vastgesteld en dat 10 jaar vooruitkijkt.  

De aanbevelingen in het advies in het kort: 

• maak de minister voor Klimaat verantwoordelijk voor het opstellen van een Klimaatvisie;

• richt een toekomstcommissie op die de Klimaatvisie vaststelt in samenhang met andere toekomstvisie op maatschappelijke opgaven;

• maak de ambtelijke top verantwoordelijk voor interdepartementale afstemming van de Klimaatvisie

• betrek burgers bij het opstellen van de Klimaatvisie;

• zorg voor doorwerking van de Klimaatvisie in ontwerp, uitvoering en evaluatie van beleid.