“5 miljard bezuinigen op kernenergie schaadt klimaatdoelstellingen niet”

Dat is te lezen in de ombuigingslijst van het ministerie van Financiën. De ombuigingslijst 2023 (1), opgesteld door datzelfde ministerie, geeft een overzicht van mogelijkheden om te bezuinigen. Financiën kijkt technisch of de maatregelen mogelijk zijn, zonder inhoudelijk of politiek een oordeel te geven over de maatregelen. Aan de hand van dit document kunnen wel politieke keuzes gemaakt worden, omdat het kijkt naar de begrote uitgaven en de gevolgen van het schrappen hiervan.

Kernenergieplannen schrappen

Over kernenergie meldt de ombuigingslijst het volgende: ‘Binnen het Klimaatfonds kan ervoor worden gekozen om niet langer in te zetten op kernenergie. Het schrappen van deze beleidsmaatregel heeft geen directe invloed op het behalen van de klimaatdoelstellingen, omdat er alternatieve (duurzame) energiebronnen voorhanden zijn. Een toekomstige energiemix zonder kernenergie is mogelijk.’

Als de plannen voor kernenergie worden geschrapt, betekent dit het terugdraaien van een reservering voor het bouwen van kerncentrales (4,6 miljard euro), het terugdraaien van onderzoeken naar nieuwbouw van kerncentrales (117 miljoen euro) en de reservering van geld voor onderzoek en onderwijs om de Nederlandse nucleaire kennis te versterken (65,5 miljoen euro). De opstellers van het document stellen in dat geval voor om extra investeringen te doen in de elektriciteits- en waterstofinfrastructuur, zodat er genoeg duurzame energie kan worden geïmporteerd.

Ook het afschaffen van het klimaatfonds wordt besproken. Dit zou er voor zorgen dat 31,9 miljard euro beschikbaar komt. Hier staat, anders dan bij de overweging op kernenergie, wel bij dat dit invloed gaat hebben op het halen van de (Europese) klimaatdoelstellingen.

Expertteam Energiesysteem 2050

Kernenergie is al lange tijd onderdeel van het politieke en publieke debat. Minister Rob Jetten (Klimaat en Energie) stelde een Expertteam Energiesysteem 2050 aan om uit te zoeken hoe het Nederlandse energiesysteem er in 2050 uit moet zien. In april bood het Expertteam Energiesysteem 2050 hun rapport (2) aan. In het rapport staat dat kernenergie geen, of een beperkte rol heeft in het energiesysteem van de toekomst.

‘’Hoogstwaarschijnlijk zal kernenergie een relatief klein onderdeel van het schone elektriciteitssysteem vormen. Bij een overvloedig aanbod van wind- en zonne-energie zullen kerncentrales niet zonder meer volcontinu kunnen draaien, waarmee ze dure elektriciteit zullen produceren. De robuustheid van het systeem wordt, met meer aanbodopties, groter en er zal ook minder infrastructuur nodig zijn, maar het is verstandig nog eens te bezien of financiële deelname in kerncentrales past bij een neutrale rol van de overheid in de elektriciteitsmarkt en of het een goede besteding van overheidsgeld is. Aanbevolen wordt tot die tijd geen onomkeerbare stappen te zetten.’’

Zo kwam de minister in juli met een conceptversie van het Nationaal Plan Energiesysteem (3), waarin volgens hem wel een rol voor kernenergie is weggelegd. Vooral omdat het een kleine ruimteclaim heeft en zorgt voor een flexibel energiesysteem, als de rest van de energiemix van het weer afhankelijk is. Ook kwam de minister in juni met een kamerbrief over de voortgang van kernenergie in Nederland(4). Hierin staat dat het kabinet inzet op het langer in bedrijf houden van kerncentrale Borsele en dat er voorbereidingen worden getroffen voor de bouw van twee nieuwe kerncentrales.

Het tenderproces voor de twee nieuwe kerncentrales wordt nu voorbereid, met voorkeurslocaties Borsele en Maasvlakte II. Maar met de aankomende verkiezingen en een nieuw te vormen kabinet zou dit proces nog wel eens anders kunnen lopen. Wellicht dat een nieuwe regeringsploeg andere politieke keuzes zal maken over de energiemix van de toekomst.

1 https://www.rijksfinancien.nl/ombuigingslijst-2023

2 https://www.etes2050.nl/publicaties/outlookenergiesysteem2050/default.aspx

3 https://www.rvo.nl/onderwerpen/energiesysteem/nationaal-plan-energiesysteem#nationaal-plan-energiesysteem

4 https://www.rijksoverheid.nl/documenten/kamerstukken/2023/06/29/kamerbrief-stand-van-zaken-nieuw-te-bouwen-kerncentrales-en-bedrijfsduurverlenging-kerncentrale-borssele