3 september 2023

Energietransitie

Klimaatverandering

Klimaatbeleid

Dat is te lezen in de ombuigingslijst van het ministerie van Financiën. De ombuigingslijst 2023 (1), opgesteld door datzelfde ministerie, geeft een overzicht van mogelijkheden om te bezuinigen. Financiën kijkt technisch of de maatregelen mogelijk zijn, zonder inhoudelijk of politiek een oordeel te geven over de maatregelen. Aan de hand van dit document kunnen wel politieke keuzes gemaakt worden, omdat het kijkt naar de begrote uitgaven en de gevolgen van het schrappen hiervan.

Kernenergieplannen schrappen

Over kernenergie meldt de ombuigingslijst het volgende: ‘Binnen het Klimaatfonds kan ervoor worden gekozen om niet langer in te zetten op kernenergie. Het schrappen van deze beleidsmaatregel heeft geen directe invloed op het behalen van de klimaatdoelstellingen, omdat er alternatieve (duurzame) energiebronnen voorhanden zijn. Een toekomstige energiemix zonder kernenergie is mogelijk.’

Als de plannen voor kernenergie worden geschrapt, betekent dit het terugdraaien van een reservering voor het bouwen van kerncentrales (4,6 miljard euro), het terugdraaien van onderzoeken naar nieuwbouw van kerncentrales (117 miljoen euro) en de reservering van geld voor onderzoek en onderwijs om de Nederlandse nucleaire kennis te versterken (65,5 miljoen euro). De opstellers van het document stellen in dat geval voor om extra investeringen te doen in de elektriciteits- en waterstofinfrastructuur, zodat er genoeg duurzame energie kan worden geïmporteerd.

Ook het afschaffen van het klimaatfonds wordt besproken. Dit zou er voor zorgen dat 31,9 miljard euro beschikbaar komt. Hier staat, anders dan bij de overweging op kernenergie, wel bij dat dit invloed gaat hebben op het halen van de (Europese) klimaatdoelstellingen.

Expertteam Energiesysteem 2050

Kernenergie is al lange tijd onderdeel van het politieke en publieke debat. Minister Rob Jetten (Klimaat en Energie) stelde een Expertteam Energiesysteem 2050 aan om uit te zoeken hoe het Nederlandse energiesysteem er in 2050 uit moet zien. In april bood het Expertteam Energiesysteem 2050 hun rapport (2) aan. In het rapport staat dat kernenergie geen, of een beperkte rol heeft in het energiesysteem van de toekomst.

‘’Hoogstwaarschijnlijk zal kernenergie een relatief klein onderdeel van het schone elektriciteitssysteem vormen. Bij een overvloedig aanbod van wind- en zonne-energie zullen kerncentrales niet zonder meer volcontinu kunnen draaien, waarmee ze dure elektriciteit zullen produceren. De robuustheid van het systeem wordt, met meer aanbodopties, groter en er zal ook minder infrastructuur nodig zijn, maar het is verstandig nog eens te bezien of financiële deelname in kerncentrales past bij een neutrale rol van de overheid in de elektriciteitsmarkt en of het een goede besteding van overheidsgeld is. Aanbevolen wordt tot die tijd geen onomkeerbare stappen te zetten.’’

Zo kwam de minister in juli met een conceptversie van het Nationaal Plan Energiesysteem (3), waarin volgens hem wel een rol voor kernenergie is weggelegd. Vooral omdat het een kleine ruimteclaim heeft en zorgt voor een flexibel energiesysteem, als de rest van de energiemix van het weer afhankelijk is. Ook kwam de minister in juni met een kamerbrief over de voortgang van kernenergie in Nederland(4). Hierin staat dat het kabinet inzet op het langer in bedrijf houden van kerncentrale Borsele en dat er voorbereidingen worden getroffen voor de bouw van twee nieuwe kerncentrales.

Het tenderproces voor de twee nieuwe kerncentrales wordt nu voorbereid, met voorkeurslocaties Borsele en Maasvlakte II. Maar met de aankomende verkiezingen en een nieuw te vormen kabinet zou dit proces nog wel eens anders kunnen lopen. Wellicht dat een nieuwe regeringsploeg andere politieke keuzes zal maken over de energiemix van de toekomst.

1 https://www.rijksfinancien.nl/ombuigingslijst-2023

2 https://www.etes2050.nl/publicaties/outlookenergiesysteem2050/default.aspx

3 https://www.rvo.nl/onderwerpen/energiesysteem/nationaal-plan-energiesysteem#nationaal-plan-energiesysteem

4 https://www.rijksoverheid.nl/documenten/kamerstukken/2023/06/29/kamerbrief-stand-van-zaken-nieuw-te-bouwen-kerncentrales-en-bedrijfsduurverlenging-kerncentrale-borssele

Over de auteurs

  • Jaël Poelen

    Jaël Poelen is Nieuwsredacteur duurzaamheid en klimaat bij PONT.

    PONT | Data & Privacy

Gerelateerd nieuws

ACM: aanvullende maatregelen nodig voor betaalbare nettarieven waterstoftransport

Waterstof wordt gezien als belangrijke schakel in de energietransitie, omdat het kan dienen als duurzame energiedrager in sectoren die moeilijk te elektrificeren zijn. Toch komt de markt voor waterstof door verschillende oorzaken maar langzaam op gang. Eén van de oorzaken is de onzekerheid over de tarieven voor het transport van waterstof via een netwerk van leidingen. Doordat volumes waterstof achterblijven en investeringskosten hoger uitvallen, kunnen zonder aanvullende maatregelen de tarieven voor het waterstoftransportnetwerk aanzienlijk stijgen. Voor de komende jaren stelt het ministerie van Klimaat en Groene Groei de tarieven vast die gebruikers van het waterstofnetwerk moeten betalen. Vanaf uiterlijk 2033 stelt de Autoriteit Consument & Markt (ACM) deze tarieven vast op basis van de gemaakte kosten. De ACM heeft in een marktrapportage verkend hoe zij kan bijdragen aan de ontwikkeling van de waterstofmarkt en betaalbare waterstofnettarieven.

Klimaatverandering versnelt de waterkringloop

De aarde warmt op – en dat verandert de waterkringloop. Er verdampt meer water, de lucht bevat meer waterdamp, en dat leidt uiteindelijk tot intensere neerslag. Volgens klimaatmodellen neemt per graad opwarming de hoeveelheid waterdamp in de atmosfeer met zo’n 7 procent toe, terwijl neerslag en verdamping elk met ongeveer 2 procent stijgen. Dit leidt ertoe dat het minder vaak, maar wel heftiger regent. De veranderingen die we tot nu toe waarnemen zijn hiermee in overeenstemming.

AI en Energie: een spanningsveld met potentie

De afgelopen tijd is er steeds meer aandacht geweest voor het energieverbruik van AI. Dit verbruik is enorm en door de sterk toenemende toepassing van AI is de verwachting dat het totale energieverbruik alleen maar zal stijgen. Anderzijds kan AI ook een cruciale rol spelen in de energietransitie. Met de inzet van AI kan bijvoorbeeld het energieverbruik in de samenleving worden geoptimaliseerd en daardoor verminderd en AI kan er voor zorgen dat het elektriciteitsnet efficiënter wordt benut, waardoor netcongestie tegengegaan kan worden en verduurzamingsprojecten minder vertraging zullen oplopen.[1] In deze blog zal dieper worden ingegaan op de enigszins paradoxale verhouding tussen AI en energie.

'Europese bankensector moet meer doen om klimaatrisico's te beheersen'

De Europese Bankautoriteit (EBA) heeft een nieuw ESG-dashboard gelanceerd om beter inzicht te geven in de klimaatgerelateerde risico’s binnen de bankensector van de Europese Unie en de Europese Economische Ruimte (EER). Dit dashboard bevat belangrijke indicatoren die banken en toezichthouders helpen om klimaatrisico’s te monitoren en onderling te vergelijken.
Meer nieuws