Hans Stegeman (Triodos Bank): “Soms draait de financiële sector goedwillende mensen een rad voor de ogen”

Volgens Stegeman is het voor mensen lastig te beoordelen wat financiële producten voor een impact hebben op de economie: “Vaak denken mensen met oprechte intenties hun geld ergens duurzaam te beleggen, maar dan investeren ze eigenlijk in een fonds of een belegging die de wereld niet echt beter maakt terwijl dat wel zo verkocht mag worden.”

Hans Stegeman, werkzaam bij Triodos sinds negen jaar, werkte daarvoor bij de Rabobank. Daar merkte hij hoe het is om te werken bij een grote bank met een “onduurzame” erfenis. “Je kunt niet van de ene op de andere dag andere dingen gaan doen. Maar het is natuurlijk wel van belang hoe je erin zit. We mogen van alle banken vragen hun best te doen en verantwoordelijkheid te nemen.”

Het gaat te goed met Nederland

Gevraagd naar de rol van het financiële systeem in de duurzame transitie beaamt hij dat deze een substantiële rol speelt met het faciliteren van de economie en het beschikbaar maken van geld. Banken kunnen sturend zijn door besluiten te nemen waarin je wilt investeren, bijvoorbeeld door geen hypotheken te verstrekken van boven de 2 miljoen euro. En door bedrijven te financieren die het anders doen.

Stegeman gooit de knuppel vervolgens in het hoenderhok. Volgens hem gaat het simpelweg te goed met Nederland en de westerse wereld. De gevestigde belangen worden te veel gepamperd waardoor de transitie niet voldoende van de grond komt. “Als je echt goed wil nadenken over Nederland en hoe we hier welvaart kunnen creëren, dan zou je onhoudbaar gevestigde belangen moeten durven afbouwen. En dan geef je ruimte aan anderen om te groeien. Maar dat doen we niet. En dat is ook heel logisch. Als je een heel hoog welvaartsniveau hebt en je hebt heel goed, ga je dan daar mee stoppen?”

400 staafmixers op Bol.com

Wat moet er dan gebeuren? “In transities zijn nooit dezelfde spelers geweest die het grote verschil maakten. Denk bijvoorbeeld aan de grootste spoorwegbedrijven. Zij zijn niet degene die de auto hebben uitgevonden. Het is een illusie om te denken dat een partij die er belang bij heeft dat fossiel zo lang mogelijk blijft, uiteindelijk leidend kan zijn in een transitie. Dat is tegen hun belangen in.” Er moeten veel radicalere voorstellen worden gedaan waarbij we ons waardestelsel onder de loep nemen. Stegeman: “Dit heeft niets te maken met economie. Het gaat om een collectieve normaanpassing.”

Zo vinden kopers het nog altijd normaal om een grote hoeveelheid producten en keuzemogelijkheden tot hun beschikking te hebben. Voor elke smaak wel iets. Voormalig Rijksbouwmeester Floris Alkemade, eerder die dag een van de sprekers op Springtij, refereerde aan een keuze van 400 staafmixers op bol.com. Hoe krijg je het voor elkaar dat mensen dat niet meer normaal vinden? En dat bedrijven geen prikkel meer hebben om nog een ander modelletje te maken?

Duurzame transitie moet van onderop komen

Mensen – consumenten dus – moeten zich een andere toekomst kunnen verbeelden, mét andere bedrijven. “Het gaat erom dat wij fossiel net zo vies gaan vinden als hoe we tegenwoordig tegen roken aankijken.” Daar is de collectieve norm verschoven, mede onder invloed van wetgeving. Een deel van de duurzame transitie moet van onderaf komen. Stegeman heeft wel het gevoel dat een soort momentum aan het ontstaan is. Vanuit verschillende kanten zie je druk ontstaan. Denk bijvoorbeeld aan de discussie rondom Tata Steel waarbij bewoners zich actief roerden om het bedrijf te dwingen tot maatregelen. “Ook als je de Miljoenennota leest dan zie je dat brede welvaart het centrale onderwerp is. En ze hebben het voor het eerst ook heel expliciet over grenzen aan wat er mogelijk is, wat de natuur aankan. De toon is in vier jaar enorm verschoven.”

Het is belangrijk om dingen tastbaar te maken, aldus Stegeman, “Het gaat helemaal niet meer om awareness alleen, maar om: wat gaan we nou doen? Wat kunnen we zelf? Mensen aanspreken op hun eigen verantwoordelijkheid en op het nemen van initiatief, ook als representant van een organisatie.” Zoals dat bij elke niet-duurzame organisatie, van bank tot oliebedrijf, veel mensen werken die heel graag willen dat hun bedrijf ook verduurzaamt.

In de tussentijd gaat hij door met zijn persoonlijke inzet om de wereld een beetje duurzamer te maken deze dagen op Springtij; “Morgen heb ik het over businessmodellen en ‘s middags gaan we door met een systeem voor een andere wereld”.