EP komt met zorgvuldigheidsregels voor bedrijven over mensenrechten en milieu

Het Europees Parlement heeft in overeenstemming met de Raad de nieuwe “richtlijn inzake passende zorgvuldigheid” goedgekeurd met 374 stemmen vóór, 235 stemmen tegen en bij 19 onthoudingen.

Op grond van deze richtlijn moeten bedrijven en hun stroomopwaartse en stroomafwaartse partners, zoals in de toelevering, productie en verdeling, de negatieve effecten die ze hebben op de mensenrechten en het milieu voorkomen, beperken of een halt toeroepen. Onder dergelijke negatieve effecten vallen slavernij, kinderarbeid, arbeidsuitbuiting, verlies van biodiversiteit, verontreiniging en de vernietiging van natuurlijk erfgoed.

Risicogebaseerde aanpak en overgangsplan

De regels zullen van toepassing zijn op bedrijven en moederondernemingen binnen de EU met meer dan 1 000 werknemers en een wereldwijde omzet van boven de 450 miljoen euro, en op franchises met een wereldwijde omzet van meer dan 80 miljoen euro, als ten minste 22,5 miljoen euro daarvan afkomstig is uit royalty’s.

Ze zullen ook gelden voor bedrijven, moederondernemingen en franchises van buiten de EU, die binnen de EU dezelfde omzetdrempel behalen. Deze bedrijven moeten passende zorgvuldigheid integreren in hun beleid, daaraan verbonden investeringen doen, contractuele garanties proberen te krijgen van hun partners, hun bedrijfsplan verbeteren of hun kleine of middelgrote bedrijfspartners ondersteunen, zodat deze de nieuwe verplichtingen naleven.

Bedrijven zullen ook een overgangsplan moeten opstellen om hun bedrijfsmodel in overeenstemming te brengen met de Overeenkomst van Parijs, meer bepaald de daarin vastgestelde maximale opwarming van de aarde met 1,5 graad Celsius.

Boetes en vergoeding van slachtoffers

De EU-landen moeten bedrijven van gedetailleerde online-informatie voorzien over hun zorgvuldigheidsverplichtingen, via praktische portalen met richtsnoeren van de Europese Commissie. Ook zullen ze een toezichthoudende autoriteit opzetten of er één aanwijzen om onderzoek te doen naar of sancties op te leggen aan bedrijven die zich niet aan de regels houden.

Zulke sancties omvatten publiekelijke terechtwijzingen (“naming and shaming”) en boetes van maximaal 5 procent van de wereldwijde omzet van een bedrijf. De Commissie zal een Europees netwerk van toezichthoudende autoriteiten opzetten om de samenwerking te ondersteunen en de uitwisseling van beste praktijken mogelijk te maken. Bedrijven zijn aansprakelijk voor de schade die ontstaat als ze hun zorgvuldigheidsverplichtingen niet naleven en moeten hun slachtoffers volledig vergoeden.

Na de stemming in de plenaire vergadering zei de rapporteur, Lara Wolters (S&D, NL): “De stemming van vandaag vormt een mijlpaal voor verantwoord ondernemerschap en is een aanzienlijke stap in de goede richting om een einde te maken aan de uitbuiting van mensen en de planeet door cowboybedrijven. Deze wet is een zwaarbevochten compromis en het resultaat van jaren moeilijke onderhandelingen. Ik ben trots op wat we samen met onze progressieve partners hebben bereikt. Tijdens het volgende mandaat van het Parlement zullen we niet alleen strijden voor de snelle uitvoering van de wet, maar ook voor een nog duurzamere Europese economie.”

Volgende stappen

De Raad moet de richtlijn nu ook formeel goedkeuren, waarna deze wordt ondertekend en in het Publicatieblad van de EU bekend wordt gemaakt. Twintig dagen later zal de richtlijn in werking treden. Daarna krijgen de EU-landen twee jaar de tijd om de nieuwe regels om te zetten in nationaal recht.

Met uitzondering van de communicatieverplichtingen zullen de nieuwe regels geleidelijk van kracht worden:

• vanaf 2027 voor bedrijven met meer dan 5 000 werknemers en een omzet van boven de 1,5 miljard euro;

• vanaf 2028 voor bedrijven met meer dan 3 000 werknemers en een omzet van boven de 900 miljoen euro;

• vanaf 2029 voor alle resterende bedrijven die onder de richtlijn vallen, namelijk die met meer dan 1 000 werknemers en een omzet van boven de 450 miljoen euro.