Klimaatverandering

Door klimaatverandering wordt het weer steeds extremer. We krijgen vaker te maken met hitte, droogte, wateroverlast en overstromingen. Denk aan de bosbranden in Zuid-Europa, de extreme regenval afgelopen juli in delen van ons land, en de natuurbranden dit voorjaar nabij Drunen en Ede. Dit heeft grote gevolgen voor de leefbaarheid van onze steden, dorpen en landschap. Maar daar waar uitdagingen zijn, liggen ook kansen. In ons werk zien we vaak prachtige plekken waar natuur, water en beleving hand in hand gaan met oplossingen voor het veranderende klimaat. In dit artikel nemen we je mee hoe klimaatadaptatie en recreatie elkaar kunnen versterken met actuele voorbeelden en hulpmiddelen om hier zelf vorm aan te geven.

Dagelijks zijn tienduizenden schepen onderweg om wereldwijd handelswaar te vervoeren. Deze schepen vervuilen de lucht en laten daarmee sporen achter in de wolken. Met behulp van satellieten kunnen we deze sporen analyseren en onderzoeken hoe ze het klimaat beïnvloeden.

De klimaatdoelen raken uit zicht, het huidige klimaatbeleid is te veel gericht op de korte termijn en in de samenleving klinkt steeds vaker een roep om perspectief en houvast. Een klimaatvisie – een toekomstvisie op een klimaatneutraal en klimaatbestendig Nederland – ondervangt dit, zo beargumenteert de WKR in het advies ‘Vaart maken met visie’. Burgers, bedrijven en overheden willen weten waar ze aan toe zijn, voor hun onderneming, plannen en investeringen. Een Klimaatvisie biedt houvast en perspectief.

De ministeries van LVVN en I&W, Rijkswaterstaat en STOWA hebben een ambitieus programmaplan laten opstellen, getiteld ‘Omgaan met zout in landbouw, natuur en waterbeheer’. De aanleiding is de toenemende verzilting van water en bodem mede door klimaatverandering. Dat levert de nodige kennisvragen op, die in dit plan worden geagendeerd. Voor dit jaar (2025) is 400 duizend euro beschikbaar om een start te maken met de uitvoering. De programmapartners hebben de intentie de komende tijd de financiering voor de looptijd van het gehele meerjarige programma – geschat op 1 miljoen euro per jaar - op tafel te krijgen.

Maatregelen voor klimaatadaptatie gaan vooral over aanpassing van de fysieke ruimte, terwijl klimaatverandering ook impact heeft op de gezondheid van mensen. Het project ‘klimaatadaptatie en gezondheid’ helpt GGD’en en gemeenten om gezondheid meer te verankeren in het klimaatbeleid. “Neem vroegtijdig gezondheid mee, want dan kun je meer gezondheidswinst behalen”, zegt Moniek Zuurbier van de GGD.

Er moeten ambitieuze en duidelijke keuzes worden gemaakt om de overgang te versnellen naar een klimaatbestendige toekomst. Dat schrijft de Wetenschappelijke Klimaatraad (WKR) in het nieuwe adviesrapport Meeveranderen met het klimaat. We zullen op sommige plekken de ruimte anders moeten gaan gebruiken. En de rol van burgers en bedrijven zal steeds groter worden. Een van de adviezen van de WKR: maak informatie over klimaatrisico’s van woningen en andere gebouwen openbaar.

Het Internationaal Gerechtshof heeft op 23 juli 2025 een baanbrekend advies gegeven. De staat Vanuatu, een kleine eilandgroep in Melanesië, had samen met een aantal andere staten het Internationaal Gerechtshof gevraagd advies te geven over twee vragen, namelijk (1) wat de verplichtingen van staten zijn onder het internationaal recht om het klimaatsysteem te beschermen en (2) wat de juridische gevolgen van deze verplichtingen zijn met betrekking tot andere staten en volkeren en individuen die getroffen worden door de nadelige gevolgen van klimaatverandering.

Geopolitieke spanningen, klimaatverandering, systeemfalen en menselijke fouten kunnen leiden tot verstoring of uitval van vitale processen. Dat kan grote gevolgen hebben voor het functioneren van onze maatschappij en de Nederlandse en Europese economie. Daardoor vormt het een dreiging voor de nationale veiligheid. Het onlangs verschenen Dreigingslandschap Vitale Infrastructuur geeft een overzicht van deze dreigingen en biedt ministeries en vitale aanbieders een denkkader om risico’s en weerbaarheid beter in kaart te brengen.

Het Internationaal Gerechtshof (IGH) heeft op woensdag 23 juli voor het eerst advies gegeven over de juridische verplichtingen van staten op het gebied van klimaatverandering. In dit historische advies maakt het Hof duidelijk dat het recht op een schoon, gezond en duurzaam leefmilieu een mensenrecht is en dat staten onder internationaal recht verplicht zijn klimaatverandering aan te pakken en mensenrechten te beschermen. Die verplichtingen gaan onder meer over het beperken van uitstoot (mitigatie), het nemen van aanpassingsmaatregelen (adaptatie), het voorkomen van ernstige schade aan mens (huidige en toekomstige generaties) en milieu en, waar nodig, het herstellen daarvan.