AI

Wat is Artificiële Intelligentie (AI)? Welke maatschappelijke ontwikkelingen spelen er rond AI? En hoe raken deze ontwikkelingen het werkterrein van justitie en veiligheid? Deze vragen staan centraal in het nieuwe themanummer van Justitiële Verkenningen.

AI is niet meer weg te denken in ons dagelijks leven en ook in de zorg wordt steeds meer gebruik gemaakt van AI. In deze factsheet schetsen we op hoofdlijnen waar zorgaanbieders op moeten letten bij de aanschaf en het gebruik van AI vanuit gezondheidsrechtelijk perspectief. Ook geven we tips en aanbevelingen over goed gebruik.

AI (Artificial Intelligence) hoort, net als andere politieke onderwerpen als milieu of woningbouw, thuis op de bestuurlijke tafel. Daar pleit de Utrechtse wethouder digitalisering Rachel Streefland voor: ‘De discussie over AI moeten we ook in de gemeenteraad te voeren.’

Het is voor gemeenten verleidelijk om voor de dienstverlening gebruik te maken van AI-chatbots. Volgens de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) moeten de lagere overheden zich echter niet al te veel laten leiden door de “hypegevoeligheid” van kunstmatige intelligentie. Met het oog op verminderd vertrouwen in AI en schandalen zoals de kindertoeslagenaffaire is dat een weloverwogen en zinvolle waarschuwing, schrijft Tom Reijner.

Met maar een handjevol voorbeelden kan een AI-programma neurale netwerken trainen, zodat deze sneller nieuwe objecten in satelliet- en dronebeelden kunnen herkennen. Bijvoorbeeld afval dat in oceanen drijft, locaties waar ontbossing plaatsvindt, of stedelijk gebied. In een nieuwe studie heeft een internationaal team hier een applicatie voor ontwikkeld, METEOR. Dat kan omgevingswetenschappers helpen om sneller de grote datasets te verkrijgen die voor onderzoek nodig zijn.

Van één ding kunnen we in het nieuwe jaar zeker zijn: we kijken met spanning uit naar hoe de generatieve AI zich verder ontwikkelt. Op de werkvloer, ook bij de overheid, wordt al veelvuldig gebruikt gemaakt van bijvoorbeeld ChatGPT en dat is tegen de zin van de verantwoordelijk staatssecretaris. Tijd dat werkgevers en werknemers fundamenteel met elkaar in gesprek gaan over AI op het werk en daarbuiten, vindt Tom Reijner.

Op 24 januari 2024 hield Sven Stevenson, programmadirecteur van de Directie Coördinatie Algoritmes (DCA), een toespraak op het Responsible AI Event van KMPG en ICTRecht. Daar sprak hij over verantwoorde kunstmatige intelligentie, algoritmevervorming en het toezicht van de AP.

Afbeeldingen van Jezus, gemaakt van bananen, eieren of plastic flessen, of zelfs een garnaal met het hoofd van Jezus: op Facebook wemelt het van de AI-gegenereerde afbeeldingen, vaak met miljoenen clicks. Hoe gekker, hoe beter, lijkt het idee. De algoritmes van sociale media zijn een goudmijn voor gebruikers die AI-content willen verspreiden.

Algoritmes spelen een prominente rol in onze samenleving. Transparantie over hun werking en impact is van essentieel belang. In het Algoritmeregister van de Nederlandse overheid staat informatie over algoritmes die de overheid gebruikt. Zo is deze informatie voor iedereen vindbaar en beschikbaar. Al meer dan 120 organisaties publiceerden 361 algoritmes in het register. Maar nog lang niet alle overheden hebben dit gedaan. En dat terwijl in 2025 de hoog-risico en impactvolle algoritmes in het register moeten staan (1). Maar hoe start je met publiceren?