17 januari 2025

Participatie

Hervorming van de zorg

Het vorige kabinet is daarom gestart met een onderzoek naar mogelijke alternatieven voor de huidige norm. De Tweede Kamer nam bovendien een motie aan waarin wordt gevraagd om hierbij rekening te houden met de leefbaarheid in de regio. Om deze redenen gaf het ministerie vorig jaar Berenschot de opdracht een participatietraject op te zetten en uit te voeren, waarbij inwoners en lokale bestuurders werden betrokken bij de discussie over de toekomstige inrichting van het acute zorglandschap. In dit artikel delen we de achtergrond van dit traject, onze aanpak plus de opgedane inzichten en lessen die we hebben geleerd over effectieve participatie.

Breed scala aan perspectieven

Bij de uitvoering van het participatietraject hebben we in samenspraak met burgers en lokale bestuurders allereerst behoeften, belangen, zorgen en ideeën rondom de acute zorg verzameld (fase 1) en vervolgens verschillende varianten voor de toekomstige invulling van het acute zorglandschap bij hen getoetst (fase 2).

Voor zowel de informatievergaring als de toetsing organiseerden we in vier verschillende regio's (Friesland, Zeeland, Drenthe en Amsterdam e.o.) gesprekken met inwoners om hun visie en zorgen over de acute zorg te horen. Een bewuste keuze, om een breed scala aan perspectieven te kunnen verzamelen. Daarnaast hebben we wethouders, uit alle Nederlandse gemeenten uitgenodigd voor de dialoog over de norm en de toekomst van de acute zorg om ook hun opvattingen te vernemen. De thema's die aan bod kwamen, waren onder andere bereikbaarheid en kwaliteit van zorg en de impact van zorgvoorzieningen op de leefbaarheid in de regio.

Nabijheid zorg belangrijk

Uit de gesprekken bleek dat burgers een sterke behoefte hadden aan duidelijke informatie over waar ze terechtkunnen in geval van acute zorgvragen. Het vertrouwen in de triageprocessen is groot, maar tegelijkertijd leeft de angst dat spoedeisende hulpen in de buurt zullen verdwijnen. Bij lokale bestuurders vertoonden de uitkomsten een gemengd beeld. Hoewel velen aangaven dat zij zich verantwoordelijk voelen voor de zorg in hun regio, vond een deel van hen dat zij meer betrokken zouden moeten worden bij besluitvorming over bijvoorbeeld het sluiten van SEH's. Anderen benadrukten juist dat de acute zorg geen onderwerp zou moeten zijn voor de – vaak variërende – lokale politiek.

Over het algemeen noemden zowel burgers als bestuurders de nabijheid van zorg als zeer belangrijk. Er is veel vertrouwen in de kwaliteit van de Nederlandse zorg. Tegelijkertijd bestaat er een breed gedeelde wens om de toegankelijkheid en bereikbaarheid van zorg te waarborgen.

Uitdagend maar essentieel

Dit traject leert ons dat het organiseren van participatie rondom complexe vraagstukken zoals acute zorg uitdagend, maar essentieel is. Tijdens de bijeenkomsten werden deelnemers vaak opgedeeld in kleinere groepen om de discussie te bevorderen. De rol van onafhankelijke gespreksleiders van Berenschot was hierbij cruciaal om het gesprek in goede banen te leiden en te zorgen voor een open en constructieve dialoog. Opvallend genoeg lieten deelnemers zich vaak minder sturen door vooraf gestructureerde vragen; dit leidde tot creatieve en waardevolle inzichten.

Het ministerie had de wens uitgesproken voor kwalitatieve gesprekken boven kwantitatieve representativiteit. Ondanks onze inspanningen bleek het ook niet eenvoudig om mensen via regionale initiatieven te betrekken. Een andere les is dat het organiseren van deze sessies in bijvoorbeeld een buurthuis of sporthal bijdraagt aan een laagdrempelige en open dynamiek. Dit creëerde een setting waarin deelnemers zich op hun gemak voelden en vrijuit konden spreken.

Verrijkend proces

Terugkijkend bood het betrekken van inwoners en lokale bestuurders in dit traject niet alleen belangrijke inzichten voor het ministerie van VWS, maar gaf het ook een stem aan degenen die het meest geraakt worden door de besluiten rondom acute zorg. Dit maakt participatie niet alleen noodzakelijk, maar ook een verrijkend proces voor alle betrokkenen.

Naast dit participatietraject voerde het ministerie diverse andere onderzoeken uit, om te komen tot mogelijke alternatieven voor de huidige norm. De gedetailleerde rapporten van het gehele onderzoek zijn te vinden op rijksoverheid.nl.

Over de auteurs

  • Doriene Bakker

    Doriene Bakker is Managing Consultant bij Berenschot. Ontwikkelingen in de maatschappij zorgen voor verandering in functioneren en behoeften van de samenleving. Dit betekent een verandering van ‘zorgen voor’ naar ‘faciliteren van’ en ‘samen met’ andere overheden, (maatschappelijke) organisaties en burgers. Dit heeft consequenties voor de manier van werken van gemeenten. Als adviseur zet zij zich in om deze vertaalslag te maken. Zij gelooft in de combinatie van een ‘zachte’ proceskant ondersteund door ‘harde’ tools en feiten, om resultaten te bereiken. Haar passie ligt in het bijdragen aan de innovatie en samenwerking van maatschappelijke partijen. Omdat zij verantwoordelijk zijn voor maatschappelijke meerwaardecreatie en worden bekostigd met publiek geld. Als adviseur wordt zij gevraagd om gemeenten, schoolbesturen, sportverenigingen e.a. te ondersteunen wanneer een vraagstuk nieuw is, om een vernieuwende aanpak vraagt of politiek gevoelig ligt. Alleen maar passende en uitdagende vraagstukken! Creativiteit en spontaniteit vindt zij heel belangrijk in het leven. Blijven ontdekken, uitdagen, verwonderen.

    Berenschot

  • Myrthe Frederiks

    Met haar toewijding en betrokkenheid bij maatschappelijke vraagstukken is Myrthe deze week onze Bruggenbouwer van de Week. Bij Berenschot werkt ze met passie aan grote programma’s en strategische uitdagingen, waarbij ze altijd de samenwerking centraal stelt. Myrthe begon haar loopbaan in de zorg, waar ze verandertrajecten begeleidde en organisaties hielp zich opnieuw uit te vinden. Die ervaring vormt nog steeds de basis van haar werk, maar haar impact reikt inmiddels veel verder. Of het nu gaat om de complexe aardbevingsschade in Groningen, de landbouwtransitie, of veranderopgaven binnen het openbaar bestuur, Myrthe pakt elke uitdaging met overtuiging aan. Wat haar drijft, is het vinden van duurzame oplossingen door samen te werken met diverse partijen. "Het realiseren van concrete en blijvende resultaten waar we trots op kunnen zijn, dat is waar het voor mij om draait." Dankzij haar strategisch inzicht en praktische aanpak maakt Myrthe organisaties wendbaarder en succesvoller. Ze bewijst keer op keer dat échte verandering begint met luisteren, verbinden en samen bouwen aan een betere toekomst.

    Berenschot

Gerelateerd nieuws

Een nieuwe centrale organisatie voor de aanpak van discriminatie

Het kabinet werkt aan de komst van één centrale organisatie waar mensen discriminatie kunnen melden en terecht kunnen voor ondersteuning. Hierdoor kan discriminatie beter worden aangepakt. Dat schrijft minister Uitermark van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties in een hoofdlijnennotitie over het nieuwe stelsel voor de aanpak van discriminatie. Hiermee geeft zij uitvoering aan het regeerprogramma dat een daadkrachtige aanpak van discriminatie voorstaat.

Een nieuwe centrale organisatie voor de aanpak van discriminatie

Het kabinet werkt aan de komst van één centrale organisatie waar mensen discriminatie kunnen melden en terecht kunnen voor ondersteuning. Hierdoor kan discriminatie beter worden aangepakt. Dat schrijft minister Uitermark van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties in een hoofdlijnennotitie over het nieuwe stelsel voor de aanpak van discriminatie. Hiermee geeft zij uitvoering aan het regeerprogramma dat een daadkrachtige aanpak van discriminatie voorstaat.

Aandachtspunten voor commissiedebat kinderopvang

Op 23 januari debatteert de Tweede Kamer met de staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid over kinderopvang. De VNG vraagt hierbij nogmaals aandacht voor de toegankelijkheid van kinderopvang voor álle kinderen.

Zorg & Sociaal

Hoe ver mag de overheid gaan om radicalisering van jongeren tegen te gaan?

Het tegengaan van radicalisering onder jongeren is een complex vraagstuk waarbij de overheid juridische maatregelen kan inzetten. Promovenda Nina van Capelleveen onderzocht de risico's die deze juridische instrumenten met zich meebrengen voor de fundamentele rechten van jongeren.

Zorg & Sociaal

Meer nieuws