Opinie: ‘Staatssecretaris Jeugd, waar bent u in 's hemelsnaam mee bezig?’

Geachte meneer Karremans, beste Vincent,

Met stijgende irritatie en verbazing heb ik kennis genomen van het feit dat u als huidig staatssecretaris de eigen bijdrage op de jeugdhulp weer wilt invoeren. Een vreemde herhaling van zetten die in 2015, het eerste jaar van de decentralisaties, al leidde tot veel beroering en uiteindelijk niet werd ingevoerd. Niet in het minst omdat de invoering van een bijdrage op hulp aan kinderen in strijd is met allerlei wetgeving, ook internationale wetgeving. Maar dat laatste even daargelaten, dat houd ik voor een volgende keer, het is goed om eens in te zoomen op de onderbouwing waarom er zoveel tekorten zijn in de jeugdhulp. Weet u wel of deze beelden kloppen? Ieder jaar weer schreeuwen de gemeenten en belangenorganisaties het van de daken: “Help ons, we hebben geld tekort”, voorzien van allerlei data die gebruikt worden om de smeekbede om meer geld te onderbouwen. Ik zou aan u willen vragen om even stil te staan, een pas op de plaats te maken en dit nader te bekijken…

Er zouden zich steeds meer jongeren melden voor hulp bijvoorbeeld. Heel bizar eigenlijk, want als je kijkt naar de demografische gegevens van gemeenten, stijgt het aantal jongeren niet. Hoe kan dit dan? Zoom je hierop in, dan zie je dat er iets raars aan de hand is. De gemeenten hanteren een registratiesystematiek die ervoor zorgt dat bepaalde soorten hulp bedoeld voor volwassenen in een gezin geregistreerd worden op naam van het kínd. Dit geldt bijvoorbeeld voor opvoedondersteuning, bedoeld voor de ouder en niet het kind. Deze ondersteuning wordt bekostigd uit de Jeugdwet. Ikzelf heb jaren bij gemeenten in diverse rollen gewerkt, en mij altijd afgevraagd waarom dit gegeven nooit aan de kaak is gesteld. Het brengt kinderen en jongeren in de problemen en geeft hen een onterecht stigma, soms al voordat ze geboren zijn. Daarnaast wordt het product geregistreerd als individuele maatwerkvoorziening en ook als zodanig bekostigd – iets wat gemeenten zelf hebben bedacht – en om nog maar te zwijgen over het feit dat ze de facturering en regelzaken gemandateerd hebben naar allerlei gemeenschappelijke regelingen die veel geld kosten en drukken op het budget.

By the way, als het gaat om opvoedondersteuning aan ouders zou je dit ook heel makkelijk zoals vanouds aan groepen ouders kunnen geven, daar waar het standaardopvoedondersteuning betreft. Dit zou veel efficiënter en meer normaliserend kunnen werken. Voor die ouders die kinderen hebben met speciale problematiek of zelf problemen hebben, zou je eventueel individuele ondersteuning op maat kunnen bieden als dat nodig is.

Er zijn verschillende vormen van begeleiding, zoals voor ouders die in scheiding zijn en voor kinderen op school die bekostigd worden uit de jeugdhulp. Maar dit heeft niets te maken met jeugdproblematiek. Het is bijvoorbeeld nog altijd de vraag of vechtscheidingen niet gewoon thuishoren in het burgerlijk recht. Want wat heeft een jeugdbeschermer te zoeken in een geschil tussen ouders? De begeleiding waar school een rol in speelt kent helemáál hele gekke kanten. De samenwerkingsverbanden van onderwijs houden ieder jaar miljoenen over vanuit de passend onderwijsgelden en laten dit op de plank liggen. Waarom wordt dit niet voor deze ondersteuning gebruikt? Ondertussen hebben we een hele grote groep thuiszittende kinderen die geen onderwijs krijgt maar in veel gevallen grote problemen krijgen met leerplicht en Veilig Thuis, omdat hun verzuim uitgelegd wordt als opvoedproblematiek. Horen die onderwijsmiljoenen niet ingezet te worden om deze kinderen te helpen? Is dit nog wel de wettelijke taak van de gemeenten, hoort dit niet bij het onderwijs.

En dan last but not least de kinderen die op onjuiste gronden uit huis zijn geplaatst en rondgepompt worden in het stelsel. Waarbij een dagtarief van €1500 per kind per dag geen uitzondering is, zonder daarbij de kosten te tellen van de Jeugdbescherming overigens, het raadsonderzoek en andere kosten buiten de instellingsplaatsing om. Kinderen die niet bij hun ouders mogen wonen, waardoor we – door die onthechting – ook nog eens grote maatschappelijke kosten tegemoet kunnen zien. Inmiddels heeft Nederland sinds deze maand zelfs een veroordeling vanuit Europa te pakken als het gaat om onterecht een ouder het gezag te ontnemen en het kind voor altijd uit huis te plaatsen. (15 april 2025 uitspraak in de casus Nederlandse Staat versus van Slooten schending van artikel 8 EVRM (inbreuk op het gezinsleven) door het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM)). Daarbij niet vergetend dat we deze uitspraak direct aan de uithuisgeplaatste kinderen in de toeslagenaffaire kunnen koppelen, waarbij duizenden kinderen op onjuiste gronden van hun ouders zijn gescheiden. Ik schaam me plaatsvervangend als professional, moeder en mens dat we zo diep gezonken zijn.

Waar zijn we in ’s hemelsnaam mee bezig? We weten ook dat een eigen bijdrage, dus extra geld, sowieso niets oplost: al die miljarden die er vanaf 2015 extra zijn ingepompt hebben namelijk niets veranderd. We weten ook allang dat meer dan 40 procent vanuit de jeugdwetgelden verdwijnt naar overhead, systemen en functies die niets met het kind te maken hebben. Waarom herhaalt de (lokale) politiek consequent zijn zetten? En dan is al dat geld ook nog eens duur verdiend gemeenschapsgeld?

Beste staatssecretaris, ik zou heel graag eens met u spreken, want op deze wijze gaat het roer nooit om. U verwacht andere resultaten met dezelfde oplossingen die uw voorgangers al menig keer herhaalden…. (Einsteins definitie voor “krankzinnigheid”.)

Zullen we eens praten?

Hoogachtend,

Loudy Nijhof

Factum

Senior adviseur sociaal domein met heel veel ervaring in de jeugdhulp.