Berenschot

5 mei 2025

preventie

Gezonde levensstijl

Gezond leven,

Dit blijkt uit onderzoek van Berenschot in opdracht van het Ministerie van VWS. Half april heeft staatssecretaris Vincent Karremans het rapport aangeboden aan de Tweede Kamer.

Het aantal mensen met overgewicht en obesitas is de afgelopen jaren flink gestegen, mede onder invloed van de omgeving. Deze is namelijk zo ingericht dat inactiviteit wordt bevorderd en het eten van meer en ongezond voedsel juist wordt gestimuleerd. Verschillende gemeenten signaleren dit probleem en zien een toename van het ongezonde voedselaanbod. Zo steeg het aantal ongezond-voedselaanbieders zoals dönerzaken, donutshops en pizza-afhaalrestaurants gemiddeld met 30%. Rond scholen nam het aantal fastfoodlocaties binnen een straal van vijf minuten lopen zelfs toe met 40%.

Verkenning mogelijke routes

Om (de effecten van) een ongezonde voedselomgeving tegen te gaan, verkende Berenschot voor het Ministerie van VWS de mogelijke routes om (decentrale) overheden de optionele bevoegdheid te geven om de lokale voedselomgeving op grond van gezondheid te reguleren. Centraal in het onderzoek stond de maatregel om nieuwe aanbieders van (voornamelijk) ongezond voedsel te weren. Doel van deze beoogde maatregel is mensen te faciliteren in het maken van gezonde keuzes en de verleiding van ongezond voedsel te verminderen.

Onvoldoende fijnmazigheid

Onderzoekers van de Universiteit van Amsterdam (UvA) creëerden een methode om een voedselomgevingsscore te berekenen en zo vast te stellen hoe (on)gezond een bepaalde omgeving is. “Deze methode werkt uitstekend om de voedselomgeving in kaart te brengen, en te bepalen in hoeverre deze verzadigd is met ongezonde voedselaanbieders. Maar het blijkt vooralsnog lastig om de methode te vertalen naar juridische regels om (nieuwe) aanbieders van ongezond voedsel te weren”, stelt Rosanne van Seben, managing consultant bij Berenschot. Het is namelijk niet mogelijk om de precieze effecten op de omgeving van één individuele aanbieder te bepalen en ook in algemene zin zien de onderzoekers grote uitdagingen in de handhaafbaarheid en uitvoerbaarheid van de beoogde maatregel.

Brede aanpak gewenst

“Hoewel wij op basis van ons onderzoek concluderen dat het weren van nieuwe aanbieders van hoofdzakelijk ongezond voedsel op basis van gezondheidsargumenten niet mogelijk is, adviseren wij het ministerie om wél door te gaan met het aanpakken van dit vraagstuk”, zegt Van Seben. “Hiertoe adviseren we echter het vraagstuk breder te trekken dan sec te focussen op het weren van nieuwe ongezonde voedselaanbieders en te werken aan een nieuwe, brede Voedselwet.” Met zo’n Voedselwet kan, in nauwe samenwerking met gemeenten, toegewerkt worden naar een breed pakket aan maatregelen om de voedselomgeving in de toekomst gezonder te maken.

Ruimte creëren

Het onderzoek is gebaseerd op verkennende interviews, (juridisch) bureauonderzoek, een internationale vergelijking, aparte groepssessies met wetenschappers, gemeenten en gezondheidsrecht- en wetgevingsjuristen en een brede informatiesessie met alle eerder betrokken stakeholders. Op grond van de aanbevelingen van Berenschot is het ministerie voornemens om via een wetsvoorstel ruimte te creëren voor het nemen van maatregelen met betrekking tot het voedselaanbod in omgevingen waar veel kinderen en jeugdigen komen, zoals scholen.

Gerelateerd nieuws

Beddentekort in de gehandicaptenzorg legt gebreken in de wet bloot

Wat als iemand suïcidaal is, dringend zorg nodig heeft, maar nergens in de gehandicaptenzorg terecht kan omdat er simpelweg geen plek is? Is tijdelijke opvang in een psychiatrische kliniek dan toegestaan? De Hoge Raad oordeelde van niet. André den Exter, universitair hoofddocent Gezondheidsrecht aan Erasmus School of Law, betoogt in een opiniebijdrage in het Nederlands Dagblad dat de wetgever snel in actie moet komen.

Duurzame opvang: realistische route naar beter asielbeleid

Overal in de samenleving luiden noodklokken: de noodopvang voor vluchtelingen is ineffectief en peperduur. Wat bedoeld was als een kortetermijnoplossing, is voor veel asielzoekers een langetermijnkwelling geworden. Bestuurders en gemeenten van uiteenlopende politieke kleur geven aan dat het beleid op deze manier niet uitvoerbaar is. Een meerderheid in de Tweede Kamer stemde recentelijk voor een motie [1] om duurzame en kleinschalige opvang te realiseren. En hoewel het huidige kabinet graag een sobere opvang voor vluchtelingen creëert, ziet het ook in dat de noodopvang van asielzoekers en Oekraïense ontheemden onnodig hoge kosten met zich meebrengt.

Opinie: ‘Staatssecretaris Jeugd, waar bent u in 's hemelsnaam mee bezig?’

Vorige maand maakte het kabinet bekend tussen 2025 en 2027 zo’n 3 miljard euro vrij te maken voor jeugdzorg. Maar tegelijkertijd komt er voor sommige soorten jeugdhulp een eigen bijdrage. Het doel: bewuster kijken naar welke hulp passend en effectief is. Loudy Nijhof, senior adviseur sociaal domein bij Factum Advies, schreef een opiniestuk voor PONT: “Is dit Jeugdhulp of een déjà vu?”

Inspraak burgers: mensen zijn niet verwend – ze willen duidelijkheid

Wat heb je eraan om burgers te vragen naar hun mening over klimaat, zorg of migratie? Meer dan vaak wordt gedacht – want mensen zijn wél bereid verder te kijken dan hun eigenbelang, als je het goed aanpakt, schrijft SCP-directeur Karen van Oudenhoven in deze column.
Meer nieuws