Wet DBA pusht goed werkgeverschap in de zorg

“Een vast team biedt meer waarde dan ZZP’ers, maar de wet DBA lijkt nodig om verandering echt te realiseren.” Jeroen van Bommel, Directeur bedrijfsvoering Van Neynsel

De zorg leunt al jaren op ZZP-ers

In de langdurige zorg groeiden de inhuurkosten voor zorgprofessionals tussen 2015 en 2024 van gemiddeld 1,5 % naar 6,3%¹ van de totale loonkosten. Voor sommige organisaties werden zzp’ers structureel ingezet voor de basisbezetting. De aankondiging van de Belastingdienst om vanaf 2025 op te treden tegen schijnzelfstandigheid zorgde voor opschudding. Organisaties kregen te maken met het risico op naheffingen en correcties. Die handhaving zette bestuurders aan tot actie: het terugdringen van zzp-inzet en het versterken van het vaste team.

Noodzaak of gemak?

De eerste reactie van zorgorganisaties was vooral gericht op het verleiden van zzp’ers om terug in loondienst te komen. Dat gebeurt mondjesmaat: veel zelfstandigen zijn immers met een reden uit dienst gegaan. Deel vanwege financiële prikkels en de arbeidsmarktsituatie, zeker ook vanwege de wens naar meer autonomie en minder administratieve belasting.

In de aanloop was er veel ongerustheid in de sector dat de volledige handhaving van de wet voor problemen zou zorgen. In het eerste kwartaal van 2025 zien onze gesprekspartners bij hun organisatie geen acute problemen. Integendeel, op veel plekken lukt het om de inzet van zzp’ers flink terug te brengen. Alleen op locaties met complexe doelgroepen blijven zzp’ers of uitzendkrachten tot op heden nodig om de basisbezetting rond te krijgen.

Gesprekspartners benadrukken het belang van vaste gezichten voor bewoners en cliënten als motivatie om minder met zzp’ers te werken. Dit roept de vraag op of de sterke afhankelijkheid van zzp’ers in het verleden echt nodig was, of dat er te gemakkelijk werd gekozen voor externe inhuur. Zoals een van de bestuurders opmerkt: de Wet DBA dwingt zorgorganisaties hun werkgeverschap te verrijken, met meer aandacht voor medewerkers, hun behoeften en de verschillen hierin bijvoorbeeld tussen generaties.

“De wet helpt en dwingt ons wel om besluiten te nemen om het anders te gaan doen.” Marion van Zoom, RvB Egala Zorg

Werkgeverschap met maatwerk

ZZPérs vervangen door detachering een veelkozen is een veelgekozen, maar geen structurele oplossing. De kern ligt in een herziening van de bedrijfsvoering én de manier waarop goed werkgeverschap wordt ingevuld. De aandacht voor medewerkers krijgt concretere invulling. Organisaties bieden meer maatwerk, houden rekening met privésituaties en zoeken actief de dialoog op met hun medewerkers. Zelfroosteren keert terug, maar met duidelijke kaders en begeleiding — om herhaling van eerdere valkuilen met deze roostervorm te voorkomen.

Ook experimenteren zorgorganisaties met diverse contractvormen, afgestemd op verschillende levensfasen en behoeften: van papa- en mamacontracten tot contracten voor specifieke dagdelen. Contractuitbreiding op maat en roosters die passen bij de levenssituatie van medewerkers worden steeds vaker ingezet. Daarnaast worden medewerkers vaker betrokken bij beleidsontwikkeling over onderwerpen die hen direct raken.

"Medewerker staat bij ons op één. Gezonde roosters en autonomie helpen om hen te behouden." Albert Hilvers, RvB Zorggroep Oude en Nieuwe Land

Een andere oplossingsrichting is het versterken van regionale samenwerking, zoals het opzetten van regioloketten en gezamenlijke flexpools. Daarmee kunnen medewerkers breder worden ingezet en ontstaat er meer flexibiliteit. Het voorkomt uitstroom uit de sector en verkleint de afhankelijkheid van externe oplossingen.

"Samenwerken in de regio om medewerkers op verschillende plekken te laten werken en hen te behouden voor de zorg." Ron Axt, RvB Stichting Groenhuysen

Bewust inzetten van ZZP-ers

Hoewel veel organisaties al positieve effecten zien van deze maatregelen, benadrukken zij dat de transitie nog in de kinderschoenen staat. Zzp’ers weren uit de zorg is geen duurzame oplossing. De personeelsvraag blijft stijgen, en op sommige plekken kunnen zzp’ers juist van meerwaarde zijn — bijvoorbeeld in specialistische zorg. Het draait om het vinden van een betere balans, waarin zzp’ers als bewuste keuze en onder de juiste voorwaarden worden ingezet, en niet als standaardoplossing zoals de afgelopen jaren.

De uitdaging voor zorgorganisatie ligt in het creëren van een aantrekkelijk en passend aanbod voor zowel vaste medewerkers als zzp’ers. De Wet DBA houdt de zorgsector een spiegel voor: flexibiliteit, betrokkenheid en het centraal stellen van medewerkers zijn geen idealen meer, maar randvoorwaarden voor continuïteit. Het zet organisaties aan tot actie — net als in coronatijd. Minder praten en polderen, meer doen. De eerste resultaten stemmen hoopvol.

Berenschot Benchmark Care 2024

Aan de inhoud van dit artikel hebben bijgedragen: Albert Hilvers (Zorggroep Oude en Nieuwe Land), Angela Jansen (ZZG Zorggroep), Jeroen Alstadt (ZZG Zorggroep), Jeroen van Bommel (Van Neynsel), Mark Leffers (Amstelring), Marion van Zoom (Egala Zorg), Marlon Lichtleitner (Pergamijn), Shequita Kalloe (Argos Zorggroep), Ron Axt (Groenhuysen) en Taco Sijbrandi (Odion).