Kabinet: meer en betere fysieke ruimte nodig voor bedrijvigheid

Bedrijven nemen met 2,6 procent nu nog relatief een klein deel van de Nederlandse oppervlakte in. Woningen zijn goed voor 7,2 procent, natuur heeft 14,9 procent en agrarisch terrein heeft 66,3 procent aan fysieke ruimte. De komende decennia gaat dat veranderen.

“Verduurzaming en digitalisering veranderen niet alleen onze maatschappij, maar vragen ook meer fysieke ruimte. Denk aan de innovatieve hightech maakindustrie, een sterk groeiende energie-infrastructuur met batterijen en waterstofproductie of de grondstofverwerking en -opslag die nodig is voor een circulaire economie”, zegt minister Micky Adriaansens van EZK.

“Daarom gaat het kabinet met een programma landelijk regie voeren op voldoende economische ruimte. Doel is om te voorkomen dat bedrijven door ruimtegebrek niet hierheen komen of vertrekken, we klimaatdoelen niet halen of dat er te weinig locaties zijn waar innovatieve onderzoekers en startups kunnen samenwerken.”

De ministerraad is op voorstel van minister Adriaansens akkoord gegaan met het Programma Ruimte voor Economie waarin een nationale aanpak staat voor deze ruimtelijke economische uitdagingen. Dit nationale programma is eerder in oktober 2022 aangekondigd door het kabinet. Hierin is ook rekening gehouden met de nu al toegenomen vraag naar ruimte voor bedrijvigheid die neerkomt op een uitbreidingsbehoefte van jaarlijks 700 hectare tot en met 2030.

Bevolkingsgroei, energietransitie, circulaire economie en digitalisering

Voor een deel is de extra benodigde ruimte een gevolg van de bevolkingsgroei: de beroepsbevolking groeide in het afgelopen decennium met ongeveer 1,3 miljoen mensen naar 9,7 miljoen. Ook economische veranderingen spelen een rol.

Voor de transitie naar een duurzaam energiesysteem zijn batterijen, transformatoren, windparken, waterstoffabrieken en hoogspanningslijnen en -stations nodig. Fossiele brandstoffen vervangen door duurzame vraagt - in elk geval tijdelijk - om extra ruimte op werklocaties.

Een circulaire economie gaat gepaard met grondstofverwerking en -opslag voor hergebruik. Als gevolg van e-commerce, digitalisering en de omslag naar een circulaire economie zijn er zowel een toekomstbestendig logistiek netwerk als logistieke bedrijven nodig. Geopolitieke ontwikkelingen nopen tot het aanhouden van strategische voorraden en een Nederlands aandeel in de productie- en distributieketen van kritieke grondstoffen en halfproducten.

Minister Adriaansens wil in nauwe samenwerking met alle betrokkenen (andere ministeries, gemeenten, provincies, regionale ontwikkelingsmaatschappijen, campusorganisatie en ondernemers) het programma gaan uitvoeren.

Het kabinet komt naast het programma begin volgend jaar voor het eerst met een nationale Ruimtelijke Verkenning Economie om bedrijvigheid in te kunnen passen in de bestaande ruimtelijke visies die er zijn op terreinen als woningbouw, mobiliteit, natuur en klimaat & energie.