15 november 2023

Mentale gezondheid

2022

Wanneer we naar cijfers kijken geeft scheidend Rapporteur Herman Bolhaar in 2022 een onthutsend beeld (1). : ‘50% van de meiden en 20% van de jongens maakt voor hun achttiende verjaardag een vorm van strafbaar seksueel geweld mee’. Circa een derde vertelt niets (self silencing ) (2). en ongeveer de helft doet aangifte. Het gaat dan om circa 16.500 incidenten die bij de politie worden gemeld. Als het gaat om beeldmateriaal ziet de politie een toename met een factor 5 in ongeveer 5 jaar. Seksuele uitbuiting is vaak gekoppeld aan andere vormen van mensenhandel zoals arbeidsuitbuiting, met ongeveer 5000 meldingen per jaar, iets wat waarschijnlijk het topje van de ijsberg is. Circa de helft van de slachtoffers wordt opnieuw slachtoffer, iet wat aangeeft dat het om kwetsbare jongeren en jongvolwassenen gaat. Het misbruik is vertakt, hardnekkig en ongrijpbaar en laat volgens Bolhaar diepe sporen achter. Gemeenten en professionals zouden hier meer aandacht aan kunnen besteden maar ook daderschap moeten voorkomen.

2023

Wanneer Conny Rijken halverwege 2022 het stokje overneemt als Nationaal Rapporteur verandert haar boodschap niet. Ze vraagt aandacht voor een hoog recidivegehalte bij daders, het plegen van geweld en andere ernstige delicten, maar ook voor een achterblijvende strafrechtelijke vervolging en gebrek aan bescherming van slachtoffers. Ook de positie van Oekraïense vluchtelingen is kwetsbaar net zoals jongeren in sportclubs en in de jeugdzorg. Ze vraagt aandacht voor psychische problemen als gevolg van misbruik en uitbuiting. Op 20 oktober jl. schrijft ze een brief aan de Tweede Kamer naar aanleiding van het Actieplan Programma Samen tegen Mensenhandel (3). Daarin constateert ze dat het vorige Actieplan niet is geëvalueerd, er geen concrete acties zijn uitgekomenen er een gebrek is aan strategische samenwerking. Het staat er allemaal heel beleefd, maar het heeft er alle schijn van dat we nauwelijks opschieten. In de praktijk gaat seksueel misbruik en mensenhandel gewoon door als gevolg van gebrek aan prioriteit en menskracht.

Interview

Hoe ging het verder met het meisje uit het interview? Ze vertelde dat ze 12 was toen ze voor het eerst in een hotel werd verkracht. Met het beeldmateriaal werd ze onder druk gezet om haar mond te houden en drugs zorgden ervoor dat ze het voortdurende misbruik volhield. Er verscheen op internet meer akelig beeldmateriaal van haar op SM sites. Ze ging spijbelen op school en ontwikkelde gedragsproblemen, maar vertelde niemand wat haar overkwam. Toen ze s ’nachts vaker wegbleef sloeg haar moeder alarm bij jeugdzorg, die haar prompt uit huisplaatste zonder dat ze wisten wat er aan de hand was (geen verklarende analyse). Toen de problemen verergerden met snijden en suïcidepogingen en stoppen met eten (complexe Posttraumatische Stres stoornis) werd ze geplaatst en een gesloten jeugdzorginstelling, waar ze niet voor PTSS werd behandeld maar wel misbruikt werd. Weer terug naar huis weigerde de gemeente te betalen voor de noodzakelijke zorg, ook niet toen de werkelijke toedracht boven water kwam. Inmiddels is ze 18, woont op zichzelf en zijn vooruitzichten op noodzakelijke hulp voor trauma verkeken, want de GGZ vind haar ‘te complex’ door de combinatie van PTSS en drugsverslaving. Toen ik haar voor dit stukje belde zei ze dat het ‘wel’ goed met haar ging maar geen geld had omdat ze nog wachtte op een uitkering. Maar ze moest snel ophangen want de taxi stond voor.

Menselijke tragedie om de hoek

Bijna alle politieke partijen zijn op dit moment voor meer geld naar onderzoek, vooral volgens sommige partijen als het bedrijfsleven betaalt. Het gaat dan vaak over technologische oplossingen voor maatschappelijke problemen volgens het medische model: de juiste diagnose met de juiste behandeling levert genezing op. Maar voor de taxi die haar naar de volgende klant brengt kijken we weg. We willen graag betalen voor grootse oplossingen voor ingewikkelde problemen, maar voor de menselijke tragedie om de hoek blijft het stil.

  1. file: Kerncijfers+en+inzichten+mensenhandel+en+seksueel+geweld+tegen+kinderen+-+met+reflectie+Herman+Bolhaar-1.pdf

  2. https://www.socialevraagstukken.nl/seksueel-misbruikte-meisjes-horen-niet-in-een-gesloten-instelling

  3. https://www.nationaalrapporteur.nl/publicaties/brieven/2023/10/23/reflectie-op-het-programma-samen-tegen-mensenhandel

Over de auteurs

  • Peer van der Helm

    Peer van der Helm is sinds 2014 lector Residentiele Jeugdzorg van Hogeschool Leiden, en in 2021 is hij benoemd tot bijzonder hoogleraar onderwijs en zorg aan de Universiteit van Amsterdam. Hij doet samen met een team onderzoekers en docenten onderzoek naar het leef- en leerklimaat voor jongeren die het in onze samenleving minder getroffen hebben, bijvoorbeeld in de jeugdzorg, het speciaal onderwijs en gezinshuizen. Ook doet het lectoraat onderzoek naar het werkklimaat onder medewerkers van instellingen en het speciaal onderwijs. Het doel van dit onderzoek is het verbeteren van het klimaat in de instellingen om daarmee de ontwikkelingskansen van jongeren te vergroten. Om weer deel te nemen aan de samenleving, is het voor deze jongeren erg belangrijk van groot belang voor participatie in onze samenleving. Hij studeerde psychologie en promoveerde in 2011 aan de Vrije Universiteit Amsterdam op onderzoek naar het leefklimaat in de Justitiële Jeugdzorg.

Gerelateerd nieuws

Jongeren die vapen onderschatten het risico op verslaving

Bijna 40 procent van de jongeren die maandelijks vapen, weet niet óf en hoeveel nicotine er in hun vape zit. Daarnaast geeft meer dan tweederde aan zich niet verslaafd te voelen. Dit komt uit de verdiepende rapportage Jongerenmonitor Tabaks- en nicotineproducten, een aanvulling op de cijfers uit 2023. Esther Croes, tabaksexpert bij het Trimbos-instituut: “Deze resultaten zijn zorgelijk. Bijna alle vapes bevatten nicotine en dat is zeer verslavend. Een nicotineverslaving heeft grote gevolgen voor jongeren.”

Geneesmiddelenprijzen: zijn de regels nog van deze tijd?

4,5 miljoen Nederlanders zijn in 2024 door geneesmiddelentekorten geraakt (volgens cijfers van de KNMP). Partijen zoals de beroeps- en brancheorganisaties van apothekers, apotheken en medisch specialisten (resp. de KNMP en de FMS) menen dat er een verband bestaat tussen geneesmiddelentekorten enerzijds, en lage geneesmiddelenprijzen door beleid van de Nederlandse overheid en zorgverzekeraars anderzijds (zie bijv. deze brief van FMS en dit rapport van de KNMP). Deze partijen voeren op hun beurt prijsbeleid vanwege hoge uitgaven aan geneesmiddelen. In 2023 kostte extramurale geneesmiddelenzorg in Nederland circa € 5.4 miljard (cijfers van Farmacotherapeutisch Kompas), en intramurale geneesmiddelen circa € 2.9 miljard (cijfers van de NZa). Hoe is prijsbeleid voor geneesmiddelen juridisch geregeld? In dit blog geef ik een bondig overzicht van relevante, wettelijke prijsreguleringsmechanismen voor geneesmiddelen. Ook sta ik telkens stil bij kritiek.

Leiderschap in tijden van wicked problems: Over brede welvaart en vrouwelijke wijsheid

In de nieuwe reeks ‘In gesprek over leiderschap’ wissel ik van gedachten met prof. dr. Annet de Lange, hoogleraar duurzame inzetbaarheid op de arbeidsmarkt aan de Open Universiteit én adviseur op hetzelfde thema bij Berenschot. Een open dialoog over de professionele en persoonlijke kanten van leiderschap.

Hoe de overheid en GGD’en samen kunnen werken aan stoppen-met-rokeninitiatieven

Een rookvrije speeltuin of sportclub? Daar wordt vaak aan gedacht bij de rol die GGD’en en gemeenten spelen in tabaksontmoediging. Maar mensen die roken hebben óók baat bij hulp in de buurt krijgen bij het stoppen. "Daar ligt een grote kans voor gemeenten en de GGD” geeft onderzoeker Sophie Jooren in dit blog aan. “Dan moet de landelijke overheid hier wel meer ondersteuning op gaan bieden."

Zorg & Sociaal

Meer nieuws