15 november 2023

Mentale gezondheid

2022

Wanneer we naar cijfers kijken geeft scheidend Rapporteur Herman Bolhaar in 2022 een onthutsend beeld (1). : ‘50% van de meiden en 20% van de jongens maakt voor hun achttiende verjaardag een vorm van strafbaar seksueel geweld mee’. Circa een derde vertelt niets (self silencing ) (2). en ongeveer de helft doet aangifte. Het gaat dan om circa 16.500 incidenten die bij de politie worden gemeld. Als het gaat om beeldmateriaal ziet de politie een toename met een factor 5 in ongeveer 5 jaar. Seksuele uitbuiting is vaak gekoppeld aan andere vormen van mensenhandel zoals arbeidsuitbuiting, met ongeveer 5000 meldingen per jaar, iets wat waarschijnlijk het topje van de ijsberg is. Circa de helft van de slachtoffers wordt opnieuw slachtoffer, iet wat aangeeft dat het om kwetsbare jongeren en jongvolwassenen gaat. Het misbruik is vertakt, hardnekkig en ongrijpbaar en laat volgens Bolhaar diepe sporen achter. Gemeenten en professionals zouden hier meer aandacht aan kunnen besteden maar ook daderschap moeten voorkomen.

2023

Wanneer Conny Rijken halverwege 2022 het stokje overneemt als Nationaal Rapporteur verandert haar boodschap niet. Ze vraagt aandacht voor een hoog recidivegehalte bij daders, het plegen van geweld en andere ernstige delicten, maar ook voor een achterblijvende strafrechtelijke vervolging en gebrek aan bescherming van slachtoffers. Ook de positie van Oekraïense vluchtelingen is kwetsbaar net zoals jongeren in sportclubs en in de jeugdzorg. Ze vraagt aandacht voor psychische problemen als gevolg van misbruik en uitbuiting. Op 20 oktober jl. schrijft ze een brief aan de Tweede Kamer naar aanleiding van het Actieplan Programma Samen tegen Mensenhandel (3). Daarin constateert ze dat het vorige Actieplan niet is geëvalueerd, er geen concrete acties zijn uitgekomenen er een gebrek is aan strategische samenwerking. Het staat er allemaal heel beleefd, maar het heeft er alle schijn van dat we nauwelijks opschieten. In de praktijk gaat seksueel misbruik en mensenhandel gewoon door als gevolg van gebrek aan prioriteit en menskracht.

Interview

Hoe ging het verder met het meisje uit het interview? Ze vertelde dat ze 12 was toen ze voor het eerst in een hotel werd verkracht. Met het beeldmateriaal werd ze onder druk gezet om haar mond te houden en drugs zorgden ervoor dat ze het voortdurende misbruik volhield. Er verscheen op internet meer akelig beeldmateriaal van haar op SM sites. Ze ging spijbelen op school en ontwikkelde gedragsproblemen, maar vertelde niemand wat haar overkwam. Toen ze s ’nachts vaker wegbleef sloeg haar moeder alarm bij jeugdzorg, die haar prompt uit huisplaatste zonder dat ze wisten wat er aan de hand was (geen verklarende analyse). Toen de problemen verergerden met snijden en suïcidepogingen en stoppen met eten (complexe Posttraumatische Stres stoornis) werd ze geplaatst en een gesloten jeugdzorginstelling, waar ze niet voor PTSS werd behandeld maar wel misbruikt werd. Weer terug naar huis weigerde de gemeente te betalen voor de noodzakelijke zorg, ook niet toen de werkelijke toedracht boven water kwam. Inmiddels is ze 18, woont op zichzelf en zijn vooruitzichten op noodzakelijke hulp voor trauma verkeken, want de GGZ vind haar ‘te complex’ door de combinatie van PTSS en drugsverslaving. Toen ik haar voor dit stukje belde zei ze dat het ‘wel’ goed met haar ging maar geen geld had omdat ze nog wachtte op een uitkering. Maar ze moest snel ophangen want de taxi stond voor.

Menselijke tragedie om de hoek

Bijna alle politieke partijen zijn op dit moment voor meer geld naar onderzoek, vooral volgens sommige partijen als het bedrijfsleven betaalt. Het gaat dan vaak over technologische oplossingen voor maatschappelijke problemen volgens het medische model: de juiste diagnose met de juiste behandeling levert genezing op. Maar voor de taxi die haar naar de volgende klant brengt kijken we weg. We willen graag betalen voor grootse oplossingen voor ingewikkelde problemen, maar voor de menselijke tragedie om de hoek blijft het stil.

  1. file: Kerncijfers+en+inzichten+mensenhandel+en+seksueel+geweld+tegen+kinderen+-+met+reflectie+Herman+Bolhaar-1.pdf

  2. https://www.socialevraagstukken.nl/seksueel-misbruikte-meisjes-horen-niet-in-een-gesloten-instelling

  3. https://www.nationaalrapporteur.nl/publicaties/brieven/2023/10/23/reflectie-op-het-programma-samen-tegen-mensenhandel

Over de auteurs

  • Peer van der Helm

    Peer van der Helm is sinds 2014 lector Residentiele Jeugdzorg van Hogeschool Leiden, en in 2021 is hij benoemd tot bijzonder hoogleraar onderwijs en zorg aan de Universiteit van Amsterdam. Hij doet samen met een team onderzoekers en docenten onderzoek naar het leef- en leerklimaat voor jongeren die het in onze samenleving minder getroffen hebben, bijvoorbeeld in de jeugdzorg, het speciaal onderwijs en gezinshuizen. Ook doet het lectoraat onderzoek naar het werkklimaat onder medewerkers van instellingen en het speciaal onderwijs. Het doel van dit onderzoek is het verbeteren van het klimaat in de instellingen om daarmee de ontwikkelingskansen van jongeren te vergroten. Om weer deel te nemen aan de samenleving, is het voor deze jongeren erg belangrijk van groot belang voor participatie in onze samenleving. Hij studeerde psychologie en promoveerde in 2011 aan de Vrije Universiteit Amsterdam op onderzoek naar het leefklimaat in de Justitiële Jeugdzorg.

Gerelateerd nieuws

Fondsen zijn een gelijkwaardig alternatief voor financiering kwaliteitsimpulsen

Gemeenten of zorgverzekeraars financieren de levering van zorg via diverse vergoedingen als zorgprestaties, indicaties of zorgzwaartepakketten. Naast het bekostigen van zorg financieren zij ook veel andere taken voor meer kwaliteit zoals de organisatie van aanspreekbare teams in de wijkverpleging, passende zorg binnen de medisch specialistische zorg of het opleiden van nieuwe zorgmedewerkers. Hiervoor maken deze financiers gebruik van verschillende financieringswijzen, zoals een opslag op het tarief, een reservering op het integrale tarief, een taakgerichte lumpsumfinanciering of transformatiegelden.

Zorg & Sociaal

Wet Verbetering beschikbaarheid jeugdzorg: normaliseren in plaats van problematiseren

Zoals iedereen vast nog weet is de jeugdzorg in 2015 op zijn kop gezet door de verantwoordelijkheid bij de gemeenten te beleggen. De decentralisatie is tot stand gebracht met de gedachte dat de gemeente zelf het beste in staat is om op lokaal niveau maatwerk te leveren en domeinoverstijgend te werken. Dit heeft veel ten goede veranderd, maar heeft helaas niet opgeleverd waar op gehoopt was.

Zorg & Sociaal

Meer gezondheidswinst met minder geld: kan dat wel?

Ja, maar dat vraagt om een stevige koerswijziging. Simone Onrust, Senior wetenschappelijk medewerker, is duidelijk: “Te vaak wordt er nog geïnvesteerd in preventie-activiteiten zonder enige onderbouwing, waarvan beleidsmakers dénken dat ze werken. Dat is zonde, want er is veel kennis over wat wel en niet werkt.” Met de almaar stijgende zorgkosten, is het volgens Simone nu belangrijker dan ooit om te kiezen voor een preventie-aanpak waarvan bewezen is dat die gezondheidswinst oplevert.

Zorg & Sociaal

Den Haag heeft totaal andere aanpak jeugdzorg: hoe gaat het nu?

De gemeente Den Haag zette 1 januari dit jaar een spannende stap. Met een koerswijziging in de jeugdzorg werd het aantal aanbieders teruggedrongen om zo de versnippering in het sociaal domein tegen te gaan. PONT Zorg & Sociaal volgt de gemeente in dit traject in een speciale reeks artikelen. Dit is deel 2: waar liep Den Haag het afgelopen half jaar tegenaan?

Zorg & Sociaal

Meer nieuws