Trauma na vroegkinderlijk misbruik serieus nemen, de les in de zedenzaak Robert M.

Vroeger ontkenden we het bestaan van trauma op preverbale leeftijd en werden baby’s zelfs onverdoofd geopereerd. Ook seksueel misbruik werd gebagatelliseerd. Het trauma bestond niet of was zogenaamd aangepraat door behandelaren (verdrongen trauma’s of verborgen herinneringen), omdat ze er toch niet over konden praten. Tegenwoordig weten we beter en het onderzoek van Tsang voegt weer een stukje kennis toe aan de effecten van vroegkinderlijk trauma, die we serieus moeten nemen.

Psychotrauma

Psychotrauma is een algemene term voor het niet om kunnen gaan met een schokkende gebeurtenis, die ernstige stress en angst oplevert (2). De laatste jaren zijn de mechanismen in de hersenen en het stress systeem goed onderzocht. Dat trauma kan al rond de geboorte ontstaan (3) en leiden tot verminderde zelfregulatie (4).

Ook trauma bij jonge kinderen, door bijvoorbeeld geweld in de buurt (5) of seksueel misbruik in de vroege (pre-verbale) kindertijd, laat soms diepe sporen achter, met name door verminderde (sociaal-emotionele) zelfregulatie. Dat gebrek aan zelfregulatie leidt tot internaliserende problemen (angst, depressie) en externaliserende problemen (boosheid, agressie).

Niet ieder kind ondervindt dezelfde mate van gevolgen. Sommige kinderen zijn waarschijnlijk gevoeliger dan andere kinderen en ondervinden later meer problemen (differentiële gevoeligheid (6). Naar schatting zo’n 30 procent van de kinderen is extra gevoelig voor omgevingsinvloeden en ontwikkelt later meer problemen. Het lijkt erop dat er in de hersenen en met name in het limbische systeem een permanente (over) reactie op mogelijke dreiging ontstaat (7). Dat is precies wat Vionna Tsang in haar proefschrift over de slachtoffertjes van de zedenzaak vond.

Gevolgen zedenzaak Robert M.

Tsang onderzocht 45 kinderen van 42 ouders, op latere gevolgen van het seksueel misbruik door Robert M, over een langere periode. De resultaten lieten zien dat bij 28-38 procent van de kinderen sprake was van internaliserende problemen en bij 14-30 procent van externaliserende problemen. Bij deze kinderen was er ook sprake van aan misbruik gerelateerd seksueel afwijkend of grensoverschrijdend gedrag (21-49 procent). Ook vonden de onderzoekers in 40 procent problemen met de hechting. Ook ouders bleken veel stress te hebben: bij 27 procent van de ouders werd ondanks alle hulpverlening een vorm van een posttraumatische stres stoornis (PTSS) gevonden. Dit had waarschijnlijk ook invloed op de kinderen. Toch worden deze uitkomsten niet altijd serieus genomen.

Is (vroegkinderlijk) trauma een ‘woke’ opvatting?

In veel landen en in de wetenschappelijke literatuur (8) wordt vroegkinderlijk trauma tegenwoordig serieus genomen. Hanno Sauer schrijft echter in zijn recente boek (‘Moraal’, p. 313) over trauma dat onderhevig zou zijn aan betekenisverschuiving. Daar haken sommige mensen gretig op in. Zij komen telkens weer met het hardnekkige ‘hervonden herinneringenverhaal’ dat vroegkinderlijk trauma aangepraat zou zijn door therapeuten.

Pepijn van Erp (Skepsis) beschreef de grondlegger van de PTSS, Bessel van der Kolk bij ‘Zomergasten’ als een charlatan (9). Max Pam deed daar in de Volkskrant op 19 juli 2022 nog een schepje bovenop. Van der Kolk en veel andere wetenschappers hebben het niet over verdrongen trauma’s, maar over de invloed van vroegkinderlijk trauma op het stress-systeem en de gevolgen voor de ontwikkeling van kinderen. Renate Curfs van de Telegraaf trapte op 2 maart jl. ook al in die val door het weer te hebben over verdrongen herinneringen, aangepraat door therapeuten.

Uiteraard mag iedereen in onze democratie beweren wat hij wil en zelfs dat, in weerwil van wetenschappelijke kennis, de aarde plat is. Maar het ontkennen van veel wetenschappelijk bewijs doet slachtoffers, behandelaren en onderzoekers die vroegkinderlijk trauma wel serieus nemen geen goed en dat is schadelijk. De les van Vionna Tsang over het drama rond Robert M., maar ook de trauma’s van al die kinderen die in onveilige situaties leven, moeten we ter harte nemen, want die kinderen en hun ouders hebben er vaak de rest van hun leven last van.

Dat zijn we de samenleving, onze kinderen, hun ouders en behandelaren verplicht.

1. Tsang, V. M. W. (2024). The deepest wounds are the immeasurable ones: The scars of the

Amsterdam sexual abuse case. [Thesis, Universiteit van Amsterdam].

2. https://www.ggzstandaarden.nl/zorgstandaarden/psychotrauma-en-stressorgerelateerde-stoornissen/over-psychotrauma-en-stressorgerelateerde-stoornissen

3. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/29729285/

4. A. Marsman (2020). Voorbij dis-ease en dis-order: onderzoek naar de langdurige impact van tegenslag in de kindertijd in relatie tot geestelijke gezondheid (Universiteit Maastricht)

5. https://acamh.onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1111/jcpp.13929

6. Belsky J, Zhang X, Sayler K. Differential susceptibility 2.0: Are the same children affected by different experiences and exposures? Development and Psychopathology. 2022;34(3):1025-1033. doi:10.1017/S0954579420002205

7. Avery, S., Clauss, J. & Blackford, J. The Human BNST: Functional Role in Anxiety and Addiction. Neuropsychopharmacol 41, 126-141 (2016). https://doi.org/10.1038/npp.2015.185

8. https://www.researchgate.net/profile/Laura-Mandelli/publication/278161027_The_role_of_specific_early_trauma_in_adult_depression_A_meta-analysis_of_published_literature_Childhood_trauma_and_adult_depression/links/5ac5e9bca6fdcc051daf6d7b/The-role-of-specific-early-trauma-in-adult-depression-A-meta-analysis-of-published-literature-Childhood-trauma-and-adult-depression.pdf en: https://d1wqtxts1xzle7.cloudfront.net/67060743/ca5dd06660eebaf807edfa5760d9ab751958-libre.pdf?1620392500=&response-content-disposition=inline%3B+filename%3DTrauma_in_early_childhood_Empirical_evid.pdf&Expires=1710078983&Signature=ebqEXFMv0nEBgrS~w8f9tBeJ8zPezQ~hgco5c-~riw2QE2pjBaNwWuYVq8AKr3WDFgkGmKx6Yoq3yksBs5NOzb9nOIXevn5isvFvWU2CdxSgK~KRPIJ2EsxOD9BrGOmG3-Ag~njXWTiE7PDOvGhHxejdBG3GbNe0Z9eYOUfRlSedtC3IKoQmr6vHprkP~2-tJ1oVdv3Dv6S80WpFhRO6Ez-hzI1Xfj1eSH8cMUCFsZAICRJKHX72A1nMppGnH5bf4Lkm0om7hxjUUzGdTexgN1XtkQskirhcohSsIqVizP402djl-uKiu3jntxM7~BpJx5IPamidUmTcFtPu4kh2wQ__&Key-Pair-Id=APKAJLOHF5GGSLRBV4ZA

9. https://kloptdatwel.nl/2022/07/12/bessel-van-der-kolk/