Verplichte duurzaamheidsrapportage CSRD komt snel dichterbij: dit weten we

In november vorig jaar nam de Europese Unie (EU) de Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD) aan. In deze nieuwe richtlijn staat dat vanaf 1 januari 2024 grote beursgenoteerde bedrijven verplicht worden te rapporteren over de impact van hun activiteiten op mens en milieu. De CSRD-richtlijn staat centraal in de Green Deal van de EU en moet zorgen voor meer transparantie over en betere kwaliteit van duurzaamheidsgegevens. Het jaar daarop is het de bedoeling dat ook andere grote bedrijven aan deze richtlijn voldoen.

Die verplichting volgt dus een stapsgewijs patroon, waarbij steeds meer bedrijven aan de beurt zijn. Maar het betekent wel dat veel bedrijven zich nu al moeten voorbereiden en data moeten gaan verzamelen.

Kwart van de bedrijven blijft achter

En daar wringt meteen de schoen. Zo’n kwart van de deze duizend bedrijven in Nederland die vanaf 2025 compliant aan de CSRD moeten zijn, verzamelen nog geen data over de klimaatimpact, blijkt uit een publicatie van het tijdschrift ESB, op basis van onderzoek van de Universiteit van Amsterdam en economisch onderzoeksbureau SEO. Het is ook geen sinecure: het gaat vaak om een enorme hoeveelheid data, die ook niet-financieel van aard zijn. Dat houdt in dat bijvoorbeeld ook de governance-structuur van een bedrijf moet worden aangepast. Bedrijven voor wie de CSRD gradueel van toepassing is, en die daar niet aan voldoen, kunnen een boete verwachten. Bedrijven die per 1 januari 2024 “aan de bak” moeten hebben volgens ESB al wel geanticipeerd op de nieuwe wet- en regelgeving (1).

Krapte op de arbeidsmarkt

Voor de implementatie van deze ingrijpende duurzaamheidsverplichting en het verzamelen van data heb je als bedrijf natuurlijk wel mensen nodig. Niet iedereen kan op deze nog altijd krappe arbeidsmarkt aan de juiste experts komen. In een artikel van het FD komen een aantal banken aan het woord, die maar met moeite deze deskundigen kunnen vinden. Het gaat vooral om experts op het gebied van Environmental, Social en Governance (ESG), een soort internationaal duurzaamheidsraamwerk, waar de CSRD-vereisten uit voortvloeien (2). Groen talent is nauwelijks beschikbaar, terwijl deze financiële instellingen naar eigen zeggen wel willen verduurzamen en straks de duurzaamheidsrapportage willen naleven. Een tekort aan deze experts brengt de klimaatdoelen die deze bedrijven hebben gesteld in gevaar, aldus de krant.

Politieke spanning

Wordt de soep zo heet gegeten als ze wordt opgediend? In veel lidstaten van de Europese Unie staan, mede ook door de opkomst van extreemrechts, de duurzaamheidsdoelen onder druk. Dat vertaalt zich ook naar het sentiment in het Europees Parlement. In oktober kwamen ruim veertig Europarlementariërs, voornamelijk van de christendemocratische partij EVP, tegen de CSRD in verzet. Ze wilden een blokkade van de richtlijn in de huidige vorm en dienden een motie in. Hun belangrijkste bezwaren: bedrijven hebben het al lastig door de torenhoge inflatie en stijgende loonkosten.

Verder is de regelgeving volgens hen te complex en bovendien, en dat is misschien wel het voornaamste argument, tasten de nieuwe regels het concurrentievermogen van EU-bedrijven aan. Uiteindelijk konden de voorstanders van de duurzaamheidsrichtlijn opgelucht adem halen. Meer dan de helft van het Europees Parlement bleef achter de richtlijn staan en daarmee sneuvelde de motie. Maar de onzekerheid over de CSRD blijft, zeker met veel aanstaande nationale verkiezingen in het vooruitzicht, en niet te vergeten de Europese verkiezingen in juni 2024.

Klimaatclaims

Voor bedrijven zijn de nieuwe CSRD-regels erg ingrijpend, zoveel is wel duidelijk. En er staat financieel ook veel op het spel. Als bedrijven in gebreke blijven aangaande de CSRD hangen hen wellicht klimaatclaims boven het hoofd. Daarvoor waarschuwden verschillende advocaten eerder in het FD (3). Gedetailleerde verslaglegging als het risico op kinderarbeid en openbaarmaking van gegevens kunnen tal van maatschappelijke organisaties aanzetten tot indienen van klimaatclaims, zeggen experts in de krant. Bestuurdersaansprakelijkheid is daarbij een belangrijk thema: bestuurders kunnen “roekeloosheid” worden aangewreven.

1. https://esb.nu/kwart-bedrijven-niet-voorbereid-op-in-2025-vereiste-milieurapportage/

2. https://fd.nl/economie/1489678/banken-vechten-om-iedere-klimaatexpert

3. https://fd.nl/bedrijfsleven/1488773/golf-aan-klimaatclaims-dreigt-voor-bedrijfsleven-door-nieuwe-eu-richtlijn